Januari 2016 |
https://magazines.rivm.nl/2016/01/gezonde-wijk-bijeen-komsten-najaar-2015-0
Eind 2015 ontmoetten ruim 450 mensen elkaar tijdens vier regionale ontmoetingen Gezonde Wijk. Wilt u weten wat deze grote groep, werkzaam in de eerste lijn, publieke gezondheid en welzijn, meemaakte in Almere, Breda, Heerenveen en Rosmalen? Lees dan deze beknopte impressie met fotoverslagen, bekijk het filmpje van Pim Assendelft en maak gebruik van praktische tools en handige links. U vindt het allemaal in dit online magazine.
"De sleutel voor gezonde en vitale mensen ligt bij samenwerken in de wijk. Waar professionals en bewoners de handen ineen slaan, voelen bewoners zich gezonder en doen ze meer mee. De handen ineen slaan betekent prettiger en effectiever werken. Huisartsen, welzijnswerkers en wijkverpleegkundigen weten bijvoorbeeld naar welke leefstijlprogramma’s in de buurt zij kunnen doorverwijzen. En het sociale wijkteam weet met hulp van de GGD beter hoe de gezondheidssituatie in de wijk is." Dat zegt Marian Sturkenboom, projectleider RIVM Centrum Gezond Leven.
Tijdens vier Netwerkbijeenkomsten Gezonde Wijk spraken professionals vanuit de huisartsenvoorziening, welzijn en publieke gezondheid over hoe zij elkaar kunnen versterken. Ze wisselden expertise uit, leerden elkaar kennen en kregen tips en handvatten voor de eigen praktijk.
Renze Bergsma, wethouder gemeente Woudrichem, tijdens bijeenkomst Breda:
"Beleidsmatig zijn de decentralisaties doorgevoerd. Nu moeten we het met z’n allen concreet vormgeven. Dit kost tijd en investering, maar alleen al door deze volle zaal heb ik het vertrouwen dat de intentie er is."
Preventie in de Buurt
De netwerkbijeenkomsten zijn onderdeel van het samenwerkingsproject Preventie in de Buurt van RIVM Centrum Gezond Leven, het Nederlands Huisartsen Genootschap (NHG) en Landelijke Huisartsen Vereniging (LHV). Het project richt zich op versterking van preventie binnen de eerstelijnszorg in de wijk.
Hoogleraar huisartsgeneeskunde bij Radboudumc Nijmegen Pim Assendelft is bevlogen spreker over versterken van preventie vanuit de huisartsenvoorziening. Tijdens maar liefst negen regionale netwerkbijeenkomsten sprak hij voor een volle zaal met professionals uit de eerste lijn, publieke gezondheid en welzijn. Wat hem opvalt bij de deelnemers aan die ontmoetingen? "De enorme gretigheid waarmee mensen met elkaar in gesprek gingen!" Huisartsen zijn volgens Assendelft, naast gezins- en levenslooparts ook contextarts voor hun patiënten. "Deze tijd daagt huisartsen uit om ook andere professionals uit de omgeving te betrekken". En huisartsen hebben zeker een rol bij het stimuleren van gezonde leefstijl. "Niet wachten tot mensen ziek worden, maar voorkomen dat ze dat worden".
"Dit zijn voorlopers, zij willen écht verder aan de slag in de wijk."
Ruim 120 deelnemers, werkzaam in de huisartsenpraktijk, het publieke- en sociale domein, ontmoetten elkaar op 23 november 2015 in Almere. Zij gingen in gesprek over het versterken van preventie door de drie werkvelden met elkaar te verbinden. Deze ontmoeting is georganiseerd met GGD Flevoland en ROS Almere.
Cees Verdam, directeur Publieke Gezondheid GGD Flevoland, vertelt de deelnemers over de ontwikkelingen in Flevoland. Er gebeurt veel en met veel enthousiasme, zo wordt er sinds januari 2015 samengewerkt in wijkteams. Professionals weten elkaar zo beter te vinden, waardoor wijkbewoners eerder en efficiënter worden geholpen. De structuur van de wijkteams staat, nu is het zaak om verder te optimaliseren.
Ton Drenthen van het Nederlands Huisartsen Genootschap vertelt over de nieuwe NHG-zorgmodules Leefstijl. Daarin vinden huisartsen richtlijnen over leefstijladvisering en begeleiding van patiënten rond alcoholproblematiek, bewegen, stoppen met roken en gezonde voeding. Daarnaast bieden deze zorgmodules handvatten voor samenwerking met andere professionals in de wijk.
Huisarts uit de zaal:
“De uitdaging is om het als praktisch handvat te gebruiken, als zorg voor chronische ziekten”.
Han Jetten, directeur-bestuurder, en Liselore Leijten, opbouwwerker, beiden van Stichting De Schoor vertellen over de ontwikkeling rond wijkteams. In Almere organiseren ze sinds 1 januari 2015 via de wijkteams bijna alle hulp rond welzijn, zorg en ondersteuning, werk en inkomen en jeugd en gezin. Het team bestaat uit professionals op verschillende gebieden, zoals een opbouwwerker, een maatschappelijk werker, een vrijwilligerscoördinator, een wmo-consulent en een jeugdhulpmedewerker. Zij kennen de lokale omgeving, weten welke behoeften er leven en waar prioriteiten voor de korte en lange termijn liggen. Doordat het wijkteam regelmatig bij elkaar komt weet men elkaar goed te vinden, kan de ondersteuning sneller geregeld en goed op elkaar afgestemd worden. Een heel concrete uitkomst is bijvoorbeeld dat Liselore voor 2016 samen met het consultatiebureau ‘Muziek op schoot’ gaat aanbieden voor moeders met jonge kinderen.
Pim Assendelft, hoogleraar huisartsgeneeskunde Radboudumc, geeft een kijkje in de wereld van de huisarts. Waar zitten de kansen voor samenwerking en hoe krijg je een huisarts enthousiast? Zijn boodschap was helder: “Leer elkaars wereld en taal kennen”.
Seksuele gezondheid gaat ook over de mogelijkheid seksuele contacten en relaties te kunnen kiezen en beleven. En seksualiteit draagt positief bij aan het welbevinden en welzijn van mensen. Een op de vier jongeren die op het soa-spreekuur van GGD Flevoland komt heeft een soa. Opvallend is de schaamte over onveilig vrijen.
De GGD heeft een overzicht van de cijfers van verschillende soa’s per wijk. Zo kun je op wijkniveau jongeren gericht informeren: ‘Een op vijf jongeren in wijk x heeft seks met iemand met een soa’
In het voorjaar van 2016 wordt het Centrum Seksueel Geweld Flevoland opgericht. Dit centrum richt zich op een aanpak afgestemd met partners als de politie, slachtofferhulp, het Flevoziekenhuis en GGZ Centraal. Het doel is om (de gevolgen van) seksueel geweld te voorkomen, te beperken en/of de behandeling van psychische en/of lichamelijke gevolgen van geweld te verbeteren. Daarnaast krijgt een slachtoffer van seksueel geweld een casemanager toegewezen, die het slachtoffer gedurende een periode na de acute zorgfase volgt met oog voor lichamelijke en psychische gevolgen.
De Jeugdgezondheidszorg (JGZ) van GGD Flevoland ziet in de dagelijkse praktijk jongeren met overgewicht, net als huisartsen en professionals binnen het sociaal domein. Deze workshop ging over de samenwerking in de wijk: wat kunnen professionals voor elkaar betekenen?
Het blijft lastig om het onderwerp overgewicht te bespreken, als iemand oorspronkelijk voor een niet-gerelateerd probleem bij de huisarts (of andere hulpverlener) komt. Na het bespreekbaar maken moet er ook een vervolgstap komen, maar huisartsen hebben hier niet altijd de tijd voor. Vaak kunnen zij dan de jeugdarts van GGD inschakelen, elkaar dan weten te vinden is een belangrijke voorwaarde. De workshopdiscussie gaat over hoe je overgewicht bij een jongere bespreekbaar kunt maken en hoe je goede begeleiding kunt opzetten. Vaak hebben huisartsen hier te weinig tijd voor, de JGZ kan dit wel oppakken. Daarvoor is wel belangrijk dat de JGZ en de huisartsenpraktijk elkaar al kennen en de huisarts weet wie hij bij de JGZ kan bellen en naar wie hij zijn patiënt doorstuurt.
Het sociaal wijkteam (Stichting Welzijn Lelystad) en Gezondheidscentrum Waterwijk werken in Lelystad Zuid-Oost succesvol samen onder één dak. Deze huisartsenpraktijk verwijst patiënten met psychosociale klachten actief door naar welzijnsactiviteiten zoals bewegen of samen koken en eten. Na drie jaar loopt de samenwerking als een trein. Het sociaal wijkteam is de spin in het web. Signalen komen binnen via de huisarts, wijkbewoners of bij het wijkteam waarna er een huisbezoek plaatsvindt. Vervolgens wordt in kaart gebracht wat er aan de hand is en wat er mogelijk is. Door periodiek met elkaar te overleggen zijn de lijntjes kort en kent men elkaar goed; dit maakt de samenwerking efficiënt.
"Ik ben als huisarts overtuigd om mee te doen en te blijven doen omdat het mij veel tijdwinst oplevert. Een deel van mijn patiënten, zonder duidelijke medische vraag, wordt nu toch daadwerkelijk verder geholpen."
Vanaf 1 januari 2015 zijn gemeenten verantwoordelijk voor bijna de gehele maatschappelijke ondersteuning aan hun inwoners, waaronder ook zorg, welzijn en opvoeding. Vaak willen gemeenten de uitvoering integraal aanpakken. De wijkteams met een brede samenstelling zijn voor veel gemeenten een manier om dat te realiseren. De verbinding tussen huisartsenzorg en wijkteam is belangrijk om een patiënt goed te kunnen helpen. Maar hoe verloopt die verbinding? Weten huisartsen en POH'ers het wijkteam te vinden? En vice versa? In deze workshop van ROS Almere visualiseerden deelnemers de droomwereld van de cliënt en met elkaar in discussie over manieren om als professional de verbinding te zoeken en aan te gaan.
In deze workshop van GGD Flevoland stond de wijk Almere Poort centraal. In deze wijk gaan professionals en wijkbewoners met elkaar aan de slag rondom de problemen die eenoudergezinnen ervaren. Uit eerdere interviews met de doelgroep komt naar voren dat eenoudergezinnen in Almere Poort vooral opvoedstress en financiële stress ervaren.
Tijdens het spel kreeg een kernteam van professionals werkzaam in Almere Poort de vraag een concreet stappenplan te maken. Welke activiteiten ga je organiseren, welke werkafspraken maak je en wat zijn je prestatie-indicatoren. Door een korte pitch had de zaal de mogelijkheid om het kernteam uit te dagen met een andere, betere aanpak.
Uitkomst van het spel zijn praktische tips, activiteiten en samenwerkingsmogelijkheden om aan de slag te gaan voor eenoudergezinnen in Almere.
“Het wijkspel is een hele mooie werkvorm om input te krijgen vanuit verschillende disciplines. Zo ga je verbindingen leggen die je zelf niet kan bedenken.”
“ De interactie in het spel was heel leuk, mensen gingen echt strijden voor hun idee.”
“Ik vond het interessant te horen dat huisartsen nu steeds meer kijken naar de invloed van leefstijl op allerlei aandoeningen. Ik ga de NHG-zorgmodules Leefstijl met richtlijnen zeker bekijken om te zien wat er nu wordt gedaan/aangeboden rondom alcohol en drugs en leefstijl.”
In de periode na afloop van de netwerkbijeenkomst zijn de uitkomsten van het wijkspel verder aangescherpt, nadat die gecheckt waren bij wijkbewoners van Almere Poort. Het resultaat is een subsidieaanvraag om in de komende jaren aan de slag te gaan met problemen die eenoudergezinnen ervaren rond financiën, opvoeding, gezondheid, infrastructuur en sociale contacten. Bewoners zelf hebben in het voorstel een centrale rol, als stuurgroep. Zij gaan rond deze vijf onderwerpen keuzes maken voor activiteiten.
De opening van de netwerkbijeenkomst Gezonde Wijk in Breda door dagvoorzitter Marcel Brosens.
Zo'n honderd enthousiaste professionals kwamen op 30 november 2015 samen bij Podium Bloos in Breda voor de Netwerkbijeenkomst Gezond Wijk. Centrale vraag: samenwerken aan gezonde, vitale bewoners in de wijk, hoe pak je dat aan? Deze bijeenkomst is georganiseerd in samenwerking met GGD West-Brabant.
Onder andere GGD-adviseurs, huisartsen, welzijnswerkers, praktijkondersteuners en POH-GGZ leerden elkaar en elkaars werkveld kennen, door ontmoeting, gesprek en goede voorbeelden. Bingokaarten daagden de deelnemers uit elkaar actief op te zoeken. Men wist elkaar goed te vinden, bleek wel uit de volle bingokaarten.
Renze Bergsma, wethouder gemeente Woudrichem, benadrukte de noodzaak van samen aan de slag te gaan.
"Beleidsmatig zijn de decentralisaties doorgevoerd. Nu moeten we het met z’n allen concreet vormgeven. Hoe gaan we dat doen? Om dat te bereiken is het belangrijk dat de hele preventieketen elkaar beter leert kennen. Wacht niet af, maar stap zelf op elkaar af, laat naam en telefoonnummer achter. Dit kost tijd en investering, maar alleen al door deze volle zaal heb ik het vertrouwen dat de intentie er is."
Het Nederlands Huisartsen Genootschap (NHG) heeft recent de NHG-zorgmodules Leefstijl uitgebracht. Daarin vinden huisartsen richtlijnen over leefstijladvisering en begeleiding van patiënten rond alcoholproblematiek, bewegen, stoppen met roken en gezonde voeding. Ton Drenthen van het NHG lichtte toe dat deze zorgmodules huisartsen een praktisch handvat bieden hoe om te gaan met deze leefstijlthema’s en met welke professionals zij daarbij samen kunnen werken. Daarnaast stelde de patiëntenfederatie NPCF Gezond Leven kaarten op voor in de huisartsenpraktijk. Patiënten weten vaak niet dat ze voor leefstijlvragen ook naar de huisarts kunnen.
Welzijn kan in de wijk een belangrijke rol spelen. Anja Hartmans, Surplus Welzijn, vertelt over de meerwaarde van welzijn. Bij mensen bij wie de problematiek breder is dan medisch, waar sprake is van bijvoorbeeld eenzaamheid, stress of schulden, kan een welzijnswerker veel betekenen. Door samen met de cliënt diens problemen en sociale situatie in beeld te brengen. Oplossingen kunnen bijvoorbeeld gezamenlijke eet- of beweegprogramma’s zijn of schuldhulpverlening of een maatjesproject.
Pim Assendelft, hoogleraar huisartsgeneeskunde Radboudumc, nam de zaal mee in de wereld van de huisartsenpraktijk, en de meerwaarde van verbindingen rond preventie met publieke gezondheid en welzijn en de mogelijkheden die hij daarvoor ziet. Zijn boodschap: "Leer elkaars wereld en taal kennen."
“Als je tien professionals met verschillende disciplines in je wijk kent, die om jouw patiënten heen zitten en naar wie je kunt doorverwijzen, kunnen zij werk uit handen nemen.”
‘Wie heeft een belangrijke rol bij preventie in de wijk?’ en ‘Hoe voorkomen we dat Eva (casus) van het kastje naar de muur wordt gestuurd?’ Deze vragen in de workshop van zorggroep Zorroo leiden tot een mooie discussie over samenwerken in de wijk.
Workshopdeelnemers lopen er tegen aan dat ziekenhuizen nog niet betrokken zijn. En doordat ze te maken hebben met veel organisaties en veel personen binnen organisaties is communiceren gecompliceerd en is onduidelijk wie wat doet. Suggesties die kunnen helpen: wees vooral pragmatisch; kom in actie, pak de telefoon. Laat samenwerking afhankelijk zijn van de casus. En denk vanuit die concrete situatie na over: pákken de professionals hun rol? Wie heeft/neemt de regie? Waar liggen de verantwoordelijkheden?
"Als we de patiënt/cliënt/burger centraal willen stellen, moeten we ons niet blindstaren op organisatorische of financiële problemen. Begin maar gewoon klein, schouders eronder en aan de slag!"
Het Centrum voor Jeugd en Gezin hield elke maandagmiddag spreekuur in de huisartsenvoorziening, als pilot in wijk De Heuvel in Breda. Wat maakt het succesvol, dat komt aan bod in de workshop van GGD West-Brabant en gemeente Breda.
In groepen ging men de dialoog aan over wat zij zelf voor elkaar kunnen betekenen.
"Ik zit nog maar twee minuten in deze workshop met mede-professionals en weet nu al wat zij voor mij kunnen betekenen."
In dit wijkspel namen verschillende professionals uit de wijk De Heuvel in Breda hun samenwerking spelenderwijs onder de loep. Huis de Heuvel is een combinatie van een Brede school en voorzieningencentrum in Breda. Centrale vraag: Hoe kun je Huis de Heuvel weer tot plek van de bewoners maken?
De deelnemers waren verdeeld in twee teams. Eén team bestond voornamelijk uit professionals uit de wijk De Heuvel. Zij streden tegen de overige deelnemers. Wie van hen had de beste ideeën om het buurthuis weer tot een plek voor bewoners te maken? Daarover mocht de jury beslissen.
Tijdens het spel werden de wijkprofessionals zich ervan bewust hoeveel ze konden bereiken door samen op te trekken. Niet alleen als professionals onderling, maar ook met de bewoners samen. Momenteel is er een buurtcorporatie in oprichting. Daarnaast wil men actieve burgers werven. De belangrijkste les uit het wijkspel: bedenk een strategie hoe je je doel wilt bereiken.
Als je doel is dat bewoners in de wijk elkaar ontmoeten, is het buurthuis van De Heuvel dan per se de plek of kan het ook (tijdelijk) op een andere locatie? Of verhuur het buurthuis als vergaderlocatie, zodat bewoners minder kosten hoeven in te leggen. En als je actieve burgers wilt trekken, ga dan langs de deuren in straten waarin je veel animo verwacht. Wanneer zij meedoen, volgen de mensen die je écht wilt bereiken sneller.
Ook suggesties voor wat je met bewoners kan doen kwamen aan bod, zoals:
In de regio West-Brabant lopen al veel goede initiatieven en is er veel enthousiasme is om hier samen verder mee te gaan.
Zo inspireerde de boodschap van Pim Assendelft een jeugdarts en een medewerker van de gemeente. Zij gaan dit jaar een dag ‘elkaars wereld’ verkennen, zodat ze elkaar kunnen versterken om het kind centraal stellen vanuit de principes van positieve gezondheid. En ter plekke spraken de aanwezigen uit wijk De Heuvel af aan de slag te gaan en volgend jaar opnieuw samen te komen.
In het noorden van het land ontmoetten ruim honderd professionals elkaar op 3 december 2015 in het Abe Lenstra Stadion te Heerenveen. Het gesprek ging over verbindingen leggen tussen de huisartsenvoorziening, publieke gezondheid en welzijn om zo preventie te versterken. Wat is de meerwaarde van samen op trekken en hoe geef je dat vorm? Dat stond centraal tijdens de regionale bijeenkomst Gezonde Wijk. Deze ontmoeting is georganiseerd met regionale partners GGD Fryslân en ROS Friesland.
GGD Fryslân werkt sinds kort met zogenaamde gebiedsteams, om zo nog beter in te spelen op lokale ontwikkelingen en om onderling lokale verbindingen met professionals te kunnen leggen, vertelt Margreet de Graaf, directeur Publieke Gezondheid bij GGD Fryslân.
Hans Broekhuizen, wethouder Heerenveen, deelt zijn visie op preventie en de lokale samenwerking
"Gemeentelijke inzet op vroegsignalering en preventie is veel belangrijker geworden met de decentralisaties: zowel de (financiële) plus- als de minkant komt nu bij de gemeente terecht. Het levert dus wat op om met preventie bezig te zijn. Belangrijk is om vertrouwen in elkaar te krijgen om samen aan preventie te werken."
Ton Drenthen van het Nederlands Huisartsen Genootschap vertelt over de nieuwe NHG-zorgmodules Leefstijl. Daarin vinden huisartsen richtlijnen over leefstijladvisering en begeleiding van patiënten rond alcoholproblematiek, bewegen, stoppen met roken en gezonde voeding. Daarnaast bieden deze zorgmodules handvatten voor samenwerking met andere professionals in de wijk.
Slim telefoonboek (van Sociaal Domein Fryslân) biedt professionals een actueel en dynamisch overzicht van de gecontracteerde jeugdhulp in Friesland. Door de uitgebreide zoekfunctie is snel duidelijk wat het jeugdhulpaanbod is en hoe collega’s elkaar kunnen bereiken. Voordelen:
Mail voor meer informatie naar contact@slimtelefoonboek.nl.
Pim Assendelft, hoogleraar huisartsgeneeskunde Radboudumc, neemt de zaal mee in de wereld van de huisartsenpraktijk, en de meerwaarde en de mogelijkheden voor verbindingen rondom preventie. Zijn boodschap is helder: "Leer elkaars wereld en taal kennen".
Een toenemend aantal mensen heeft een chronische aandoening en daarom is aandacht voor preventie en samenwerking met het publieke en sociale domein belangrijk. De huisarts ziet mensen op het spreekuur bij wie gezondheidswinst te behalen is als ze hun gedrag veranderen. Meer bewegen, gezonder eten, niet roken, minder drinken etc. Deze kan hij op het spoor zetten van gezonder gedrag en in zijn verwijsfunctie moet de huisarts dan weten waarheen hij hen kan verwijzen. De praktijkondersteuner kan vanuit de huisartsenpraktijk een verbindende functie hebben als zij betrokken is bij leefstijlprogramma’s voor grotere groepen.
In Franeker werken Doktersdiensten, De Skûle Welzijn en Huisartsenpraktijk Het Bolwerk succesvol samen rond ouderenzorg. Problematiek bij ouderen is meestal niet enkel medisch van aard. Toch is de huisarts vaak wel het eerste aanspreekpunt. Praktijkondersteuners in Franeker screenen ouderen jaarlijks op kwetsbaarheid. Er is een brede samenwerking opgestart met maatschappelijk werk, welzijnswerk, psychiatrie, wijkverpleegkundige etc. en gericht is op deze (kwetsbare) ouderen ondersteuning te bieden.
Door regelmatig met elkaar te overleggen leer je elkaars (on)mogelijkheden goed kennen. En door de problematiek van een cliënt te delen zijn meer oplossingen beschikbaar en kun je uiteindelijk de cliënt echt helpen. ‘In Franeker weten we elkaar nu goed te vinden, ook voor de kleinere vragen, je kent elkaar nu immers’.
"Door de samenwerking met het sociale domein voorkom je dat een hulpvraag automatisch een zorgvraag wordt. Koffiedrinken in de buurt ook een oplossing kan zijn."
In Friesland werken onder andere BigMove Institute en ROS Friesland samen om de burger meer praktische instrumenten in handen te geven. De GG-methodiek is een methode die mensen stimuleert de regie te nemen over hun gezondheid en gedrag. Wanneer mensen zelf bepalen hoe ze aan de slag gaan met hun gezondheid is het effect vaak groter. Wanneer zij hierbij hulp nodig hebben is het belangrijk dat professionals aansluiten bij wat mensen vinden, willen en zelf kunnen doen. Zorg is alleen aanvullend dáár waar mensen dat zelf vragen vanwege ziekte of beperking. Soepele en bredere samenwerking met professionals en vrijwilligers is een voorwaarde.
“Van preventie naar promotie. Val je af om ziekte te voorkomen of om in die jurk te passen…. Waarschijnlijk beide.”
De gemeenten Leeuwarden en Heerenveen en Molendrift doen samen een pilot POH GGZ Jeugd. Door een betere samenwerking tussen betrokken partijen, krijgen kinderen met psychische klachten eerder behandeling en vinden er minder doorverwijzingen naar de reguliere GGZ plaats. Aan de hand van de casus ontstaat er een interessante discussie over de samenwerking rondom GGZ jeugd. Een moeder met een 7–jarige zoon met probleem gedrag komt bij de huisarts en wil graag een diagnostisch onderzoek. Hoe ga je hier mee om en wat is een goede manier om de wanhopige moeder te helpen?
Een huisarts vertelt dat zijn praktijkondersteuner hierbij een centrale rol heeft, zij kan meer tijd nemen om het probleem te verkennen en een goede doorverwijzing te maken
Een praktijkondersteuner blijkt een goede schakel om problematiek in kaart te brengen en zonodig een juiste doorverwijzing te maken naar andere domeinen en professionals. In veel gevallen voorkomt de POH met een paar gesprekken een doorverwijzing. Dat maakt de zorg kwalitatief beter, sneller en efficiënter.
"Zonder praktijkondersteuner? Ik zou niet meer weten hoe dat is."
Aan het einde van de avond ontstond er een geanimeerd gesprek. Enkele uitspraken:
"We moeten de focus houden op de patiënt, de mens waar het om gaat."
"Er gebeurt al heel veel in Friesland, maar doe het niet in je eentje. Vertel erover! Dus niet alleen: ‘Mijn deur staat altijd open’, loop ook bij de ander binnen."
Professionals vanuit de eerste lijn, welzijn en publieke gezondheid ontmoetten elkaar op 9 december 2015 in Perron-3 te Rosmalen. Met een programma van inspirerende sprekers en workshops rond goede regionale voorbeelden ontvingen professionals handvatten voor samenwerken aan een gezonde, vitale wijk. De bijeenkomst is in samenwerking met GGD Hart voor Brabant georganiseerd.
In een wijk werken veel verschillende professionals, ieder met eigen doelen, kwaliteiten en plannen. Marian Sturkenboom, projectleider bij RIVM Centrum Gezond Leven, maakte met de infographic Gezonde Wijk inzichtelijk welke stappen je kunt zetten om gezamenlijk een plan voor de wijk te maken. Door deze stappen te volgen krijg je inzicht in de gezondheidssituatie van de wijk en stel je samen prioriteiten en doelen. Aan de hand van de doelen bepaal je vervolgens welke activiteiten nodig zijn en wie daarin welke een rol kan spelen.
Pim Assendelft:
“Ga met elkaar in gesprek over het wijkprofiel.”
Het Nederlands Huisartsen Genootschap heeft recent de NHG-zorgmodules Leefstijl uitgebracht. Daarin vinden huisartsen richtlijnen over leefstijladvisering en begeleiding van patiënten rond alcoholproblematiek, bewegen, stoppen met roken en gezonde voeding. Ton Drenthen van het NHG lichtte toe dat deze zorgmodules huisartsen een praktisch handvat bieden hoe om te gaan met deze thema’s en met welke professionals zij daarbij samen kunnen werken. Daarnaast stelde de patiëntenfederatie NPCF Gezond Leven kaarten op voor in de huisartsenpraktijk. Patiënten weten vaak niet dat ze voor leefstijlvragen ook naar de huisarts kunnen.
De GGD houdt zich primair bezig met publieke gezondheid. Door de veranderingen in het sociaal domein staat ook de GGD voor nieuwe uitdagingen, zo vertelt Jacqueline Baardman, sectormanager GGD Hart voor Brabant. De grote uitdaging is stevige verbindingen te leggen met welzijn en zorg om samen te werken aan vroegsignalering en preventie. De bereidheid om hierin samen op te trekken, blijkt uit de variatie aan deelnemers van deze bijeenkomst.
Herman Koop, coördinator Strategie en Innovatie bij Viviaan, coacht onder andere sociale wijkteams. Welzijn ziet hij als een goede oplossing voor patiënten die regelmatig bij de huisarts komen, zonder duidelijke medische problematiek. De kracht van wijkteams is dat veel verschillende professionals samenwerken en breed naar een probleem kunnen kijken, waarbij de verbinding met de huisarts vaak via de wijkverpleegkundige loopt. Koop pleit voor meer samenwerking in de wijk tussen huisarts, wijkverpleegkundige, welzijn en de GGD, en verwacht daarbij meer van de wijkverpleegkundige. Uit reacties uit de zaal blijkt dat er al plekken zijn waar de thuiszorg goede contacten heeft met zowel welzijn als de huisarts. Contact is belangrijk voor vertrouwen en samenwerken, maar kanttekening is wel dat er zoveel huisartsen zijn dat je niet bij iedereen in de buurt kunt zijn en contacten kunt onderhouden.
Ook met publieke gezondheid zijn er al samenwerkingsvoorbeelden rond jongerenwerk, ouderenwelzijn en sport, maar ook hier kan het nog versterkt worden. De GGD heeft bijvoorbeeld veel expertise met collectieve preventie. Nu werken wijkteams nog veel met individuele casuistiekbespreking, terwijl Koop oproept om juist te kijken naar de samenstelling van de wijk en pro-actief aan het werk te gaan.
Pim Assendelft, hoogleraar huisartsgeneeskunde Radboudumc, nam de zaal mee in de wereld van de huisartsenpraktijk. Wat de zaal wil horen:
De belangrijkste boodschap van Assendelft was: “Leer elkaar en elkaars wereld kennen”. Ga met elkaar aan de slag met een wijkprofiel, zoals de infographic Gezonde Wijk weergeeft. Wat zijn problemen en behoeften in de wijk? Wat is ieders visie? Een nadeel is dat de patiënten van een huisartsenpraktijk niet altijd de bewoners uit de wijk zijn. Bij een proces van een wijkprofiel leer je als huisarts wel de kwaliteiten van andere professionals kennen naar wie je kunt doorverwijzen. Het concept van positieve gezondheid maakt de facetten van gezondheid inzichtelijk. Niet alleen medisch, maar bijvoorbeeld ook psychosociaal en kwaliteit van leven. Juist daarom is samenwerken met welzijn en publieke gezondheid een meerwaarde. Je hoeft niet al het preventie-aanbod in beeld te hebben, als je maar weet naar wie je kunt doorverwijzen voor bepaalde problematiek. Een experiment waarin de huisarts en maatschappelijk werk samen op huisbezoek gingen, gaf een heel goed resultaat. Een huisarts geeft aan dat hij nieuwe blik op de (leefwereld van) de patiënt kreeg.
“Gewoon een kopje koffie drinken bij iemand is een laagdrempelige ingang. Maar als iedere professional vindt dat hij of zij de aangewezen persoon in de wijk is om dat te doen, is er alsnog geen samenwerking.”
In het spel ging een team bestaande uit professionals uit de wijk Groenewoud de strijd aan tegen een team van deelnemers rond twee specifieke vraagstukken die leven in de wijk Groenewoud. De opdracht was om zoveel mogelijk oplossingen te verzinnen.
Vraag: Hoe krijg je huisartsen aan boord bij een gezamenlijke wijkaanpak?
Vraag: Collectieve preventie versus zelfredzaamheid. Je wilt enerzijds actief zorgen dat mensen gezond blijven, maar anderzijds wil je de regie hierover bij mensen zelf neerleggen. Manieren om deze schijnbare tegenstelling op te lossen.
In deze workshop, verzorgd door GGD Hart voor Brabant en een huisarts, worden verschillende aandachtspunten benoemd in de zorg voor vluchtelingen:
‘Kom voor een prikkie iets halen op onze gezondheidsmarkt’, dat was de oproep van Gezondheidscentrum Noord bij de uitnodiging voor de griepprik. Het doel was de doelgroep op een laagdrempelige manier bereiken en te stimuleren tot een gezondere leefstijl.
In de workshop, verzorgd door GGD Hart voor Brabant en Gezondheidscentrum Noord, vertelde ‘meneer Jansen’ (casus) hoe hij thuis een digitale gezondheidscheck invulde en meenam toen hij de griepprik ging halen. Bij de huisartsenpraktijk stonden kraampjes met informatie en gezondheidstesten en nu hij toch bij de huisarts was, kon hij hier makkelijk even langs lopen. Met de praktijkondersteuner besprak hij de resultaten van de gezondheidscheck en besloot hij een afspraak te maken voor een preventieconsult. Aangezien hij iets te zwaar was wilde hij wel meer gaan bewegen. Gelukkig hield de sportconsulent wekelijks spreekuur in het gezondheidscentrum en had zij goede contacten met het sociaal wijkteam en sport. En zo kwam het dat meneer Jansen nu meedoet met een beweegprogramma voor ouderen en loopt hij regelmatig met een wandelclub in de buurt. Ook leuk voor zijn sociale contacten.
Veel vragen in de huisartsenzorg zijn lichamelijk of psychisch van aard maar hebben te maken met andere problematiek (zoals thuissituatie, wonen, financiën, eenzaamheid etc). Als je patiënten met dit soort vragen doorverwijst kan het sociaal domein hen een niet-medische oplossing bieden. Een goede verbinding tussen zorg en welzijn is daarbij van belang. In de workshop, verzorgd door Gezondheidscentrum Reeshof en GGD Hart voor Brabant kwamen vier voorbeelden van samenwerkingsvormen aan bod:
Vervolgens gingen de deelnemers in gesprek hoe zij zelf de samenwerking tussen huisarts en sociaal wijkteam vorm kunnen geven.
Tijdens de bijeenkomst kwamen verschillende goede voorbeelden uit de regio Hart voor Brabant aan bod. Deze bijeenkomst zette deelnemers ook aan tot nieuwe acties. Zo hebben professionals uit de wijk Groenewoud afgesproken de huisarts te informeren over concrete nieuwe projecten in de wijk. Daarnaast gaf een huisarts aan graag mee te denken bij het uitdenken en opzetten van projecten in die wijk.
En verder is een welzijnswerker een GGD-medewerker gaan raadplegen omdat ze in de wijk iets rond het thema overgewicht/obesitas wil gaan doen.
Wilt u zelf aan de slag? Tijdens de bijeenkomsten kwamen handige materialen aan bod.
Daarnaast kunt u gebruik maken van online media om op de hoogte te blijven en over vragen en ervaringen uit te wisselen met collega’s.
Hieronder staan de mogelijkheden voor u op een rij.
In één oogopslag het proces en de succesfactoren van de Gezonde Wijkaanpak in beeld hebben? Gebruik dan de nieuwe infographic uit de Handreiking Gezonde Gemeente op Loketgezondleven.nl. Handig bij uw gesprekken met partners en bewoners in de wijk.
Bekijk het handige overzicht met online leefstijlinterventies op Loketgezondleven.nl. Daarin staan Nederlandstalige online leefstijlprogramma’s, -cursussen of -apps voor mensen die iets willen doen aan hun leefstijl.
In deze zorgmodules van het Nederlands Huisartsen Genootschap vinden huisartsen, praktijkondersteuners en andere eerstelijns zorgverleners, richtlijnen over advisering en begeleiding van patiënten rond de thema's alcohol, bewegen, roken en voeding. En ook een handvat met welke professionals zij daarbij kunnen samenwerken.
Discussieer mee op HAweb-groep Gezonde leefstijl in de wijk. In dit platform kunt u ervaringen en praktijkvoorbeelden uitwisselen rondom preventie en samenwerking tussen huisarts, publieke gezondheid en welzijn.
Wilt u informatie ontvangen over actuele kennis, producten en bijeenkomsten rondom preventie?
Meldt u dan aan voor gratis online CGL-nieuwsbrief en volg ons op Twitter @GezondLevenNL.