pillen

Sneller en goedkoper verdachte stoffen opsporen

“Zo’n draagbare spectrometer is gewoon te koop, en iedereen die dat wil kan er een poedertje op leggen. Maar hoe interpreteer je de resultaten als je de expertise niet in huis hebt?” Peter Keizers, wetenschappelijk medewerker bij het hightech geneesmiddelenlaboratorium van het RIVM licht toe wat dat laboratorium kan doen voor inspecteurs, politie en anderen die te maken hebben met verdachte pillen, poeders of vloeistoffen.

Koffiemelk of drugs?

Peter Keizers legt wat poeder op de sensor van de Handheld spectrometer, een draagbaar infrarood-apparaat waarmee chemische en farmaceutische monsters kunnen worden geanalyseerd. Via een glazen oogje maakt het apparaat een infrarood-scan van de stof. Even later verschijnt het resultaat op de display: ‘non-dairy creamer’. Kan ik dit poeder nu met een gerust hart in m’n koffie doen? Daar komt het geneesmiddelenlaboratorium van Peter en zijn collega’s in beeld.

Waarde-oordeel ter plekke

“Wij kunnen medewerkers die met verdachte stoffen te maken hebben trainen bij de interpretatie. Wat betekent een ‘hit’ voor een bepaalde stof? Hoe betrouwbaar is ‘t? Wanneer moet je actie ondernemen? Dus eigenlijk: wat is een meting chemisch waard? Als je ter plekke dat waarde-oordeel kunt geven levert dat kostenreductie op.” ‘Ter plekke’ kan bijvoorbeeld op straat zijn, waar een verdacht poeder wordt gevonden. Of bij fabrikanten van geneesmiddelen, waar inspecteurs controles uitvoeren.

Minder tijd, minder kosten

De uitgebreide stoffendatabase die aan de Handheld spectrometer gekoppeld is, wordt steeds aangevuld. Peter Keizers: “We werken daarin nauw samen met het Trimbos-instituut en de Inspectie voor de Gezondheidszorg.” De expertise van het RIVM in samenwerking met andere instituten wordt dus op een nieuwe manier ingezet, wat tijd en kosten scheelt.

Alle expertise aanwezig

En als dan duidelijk is dat een stof toch verder moet worden onderzocht, dan is in het geneesmiddelenlaboratorium van het RIVM - een officieel overheidslaboratorium voor geneesmiddelenkwaliteit - alle apparatuur en expertise aanwezig om dat goed te kunnen. En de ‘non-dairy creamer’? Peter Keizers: “Deze lactosevrije koffiemelkpoeder kun je prima in je koffie doen.”

Nep-Viagra en paracetamol

Tibor Brunt, onderzoeker bij het DIMS-project (Drugs Informatie en Monitoring Systeem; een landelijk netwerk van instellingen voor verslavingszorg wat als doel heeft regionaal en nationaal inzicht te krijgen in de markt van illegale drugs in Nederland) van het Trimbos-instituut: “Soms herkennen we een bepaalde pil meteen. Maar met los poeder is dat natuurlijk veel lastiger. Daar is de infrarood-spectrometer heel handig voor."

Illegaal circuit

"Onze doelgroep in het DIMS-project - een project in opdracht van het ministerie VWS - zijn consumenten die drugs kopen in een illegaal circuit. Daar kan van alles in zitten dat extra schade aan de gezondheid kan toebrengen. Drugs zijn natuurlijk nooit gezond, dat zeggen we er altijd bij. Ons belangrijkste doel is om drugsgebruik met dodelijke afloop te voorkomen.”

Eigen analyses

“We hebben een infrarood-spectrometer aangeschaft om ook zelf analyses te kunnen doen. Een stagiair zorgt ervoor dat nieuwe stoffen in de database worden opgenomen en dat het apparaat geijkt is. We laten de drugsmonsters normaal gesproken buiten de deur analyseren, maar we hebben te maken met een enorme toeloop, waar niet voldoende budget voor is. We proberen via deze weg toch snel een uitslag te geven.”

Nep-Viagra en paracetamol

“Peter Keizers van het RIVM helpt ons bij het herkennen van stoffen. Ook wisselen we databases uit. Het RIVM heeft bijvoorbeeld veel kennis van nep-Viagrapillen. Stoffen daaruit zitten ook vaak in de pillen die op straat verkocht worden. Maar we treffen ook paracetamol aan in drugs. Er kan van alles in zitten, dat maakt ook dat we behoefte hebben aan meer kennis over de stoffen en het herkennen ervan. Ik vind het prettig om met een club als het RIVM samen te werken. We zijn honderd procent tevreden over deze manier van werken, en willen er zeker mee verder.”