Bijeenkomst Rosmalen

Professionals vanuit de eerste lijn, welzijn en publieke gezondheid ontmoetten elkaar op 9 december 2015 in Perron-3 te Rosmalen. Met een programma van inspirerende sprekers en workshops rond goede regionale voorbeelden ontvingen professionals handvatten voor samenwerken aan een gezonde, vitale wijk. De bijeenkomst is in samenwerking met GGD Hart voor Brabant georganiseerd.

In een wijk werken veel verschillende professionals, ieder met eigen doelen, kwaliteiten en plannen. Marian Sturkenboom, projectleider bij RIVM Centrum Gezond Leven, maakte met de infographic Gezonde Wijk inzichtelijk welke stappen je kunt zetten om gezamenlijk een plan voor de wijk te maken. Door deze stappen te volgen krijg je inzicht in de gezondheidssituatie van de wijk en stel je samen prioriteiten en doelen. Aan de hand van de doelen bepaal je vervolgens welke activiteiten nodig zijn en wie daarin welke een rol kan spelen.

Pim Assendelft: 

“Ga met elkaar in gesprek over het wijkprofiel.” 

NHG-zorgmodules Leefstijl

Het Nederlands Huisartsen Genootschap heeft recent de NHG-zorgmodules Leefstijl uitgebracht. Daarin vinden huisartsen richtlijnen over leefstijladvisering en begeleiding van patiënten rond alcoholproblematiek, bewegen, stoppen met roken en gezonde voeding. Ton Drenthen van het NHG lichtte toe dat deze zorgmodules huisartsen een praktisch handvat bieden hoe om te gaan met deze thema’s en met welke professionals zij daarbij samen kunnen werken. Daarnaast stelde de patiëntenfederatie NPCF Gezond Leven kaarten op voor in de huisartsenpraktijk. Patiënten weten vaak niet dat ze voor leefstijlvragen ook naar de huisarts kunnen.

De GGD houdt zich primair bezig met publieke gezondheid. Door de veranderingen in het sociaal domein staat ook de GGD voor nieuwe uitdagingen, zo vertelt Jacqueline Baardman, sectormanager GGD Hart voor Brabant. De grote uitdaging is stevige verbindingen te leggen met welzijn en zorg om samen te werken aan vroegsignalering en preventie. De bereidheid om hierin samen op te trekken, blijkt uit de variatie aan deelnemers van deze bijeenkomst.

Herman Koop, coördinator Strategie en Innovatie bij Viviaan, coacht onder andere sociale wijkteams. Welzijn ziet hij als een goede oplossing voor patiënten die regelmatig bij de huisarts komen, zonder duidelijke medische problematiek. De kracht van wijkteams is dat veel verschillende professionals samenwerken en breed naar een probleem kunnen kijken, waarbij de verbinding met de huisarts vaak via de wijkverpleegkundige loopt. Koop pleit voor meer samenwerking in de wijk tussen huisarts, wijkverpleegkundige, welzijn en de GGD, en verwacht daarbij meer van de wijkverpleegkundige. Uit reacties uit de zaal blijkt dat er al plekken zijn waar de thuiszorg goede contacten heeft met zowel welzijn als de huisarts. Contact is belangrijk voor vertrouwen en samenwerken, maar kanttekening is wel dat er zoveel huisartsen zijn dat je niet bij iedereen in de buurt kunt zijn en contacten kunt onderhouden.

Ook met publieke gezondheid zijn er al samenwerkingsvoorbeelden rond jongerenwerk, ouderenwelzijn en sport, maar ook hier kan het nog versterkt worden. De GGD heeft bijvoorbeeld veel expertise met collectieve preventie. Nu werken wijkteams nog veel met individuele casuistiekbespreking, terwijl Koop oproept om juist te kijken naar de samenstelling van de wijk en pro-actief aan het werk te gaan.

Huisarts en preventie

Pim Assendelft, hoogleraar huisartsgeneeskunde Radboudumc, nam de zaal mee in de wereld van de huisartsenpraktijk. Wat de zaal wil horen: 

  • Hoe breng je verschillende visies op de wijk samen?
  • Wat is de rol van de huisarts in het concept van positieve gezondheid (Hubert)?
  • Hoe realistisch is het dat de huisarts het preventie-aanbod in beeld heeft?
  • Zijn huisartsen voorbereid op de asielzoekers die nu komen?
  • Hoe bereikt de huisarts zorgmijders?

De belangrijkste boodschap van Assendelft was: “Leer elkaar en elkaars wereld kennen”. Ga met elkaar aan de slag met een wijkprofiel, zoals de infographic Gezonde Wijk weergeeft. Wat zijn problemen en behoeften in de wijk? Wat is ieders visie? Een nadeel is dat de patiënten van een huisartsenpraktijk niet altijd de bewoners uit de wijk zijn. Bij een proces van een wijkprofiel leer je als huisarts wel de kwaliteiten van andere professionals kennen naar wie je kunt doorverwijzen. Het concept van positieve gezondheid maakt de facetten van gezondheid inzichtelijk. Niet alleen medisch, maar bijvoorbeeld ook psychosociaal en kwaliteit van leven. Juist daarom is samenwerken met welzijn en publieke gezondheid een meerwaarde. Je hoeft niet al het preventie-aanbod in beeld te hebben, als je maar weet naar wie je kunt doorverwijzen voor bepaalde problematiek. Een experiment waarin de huisarts en maatschappelijk werk samen op huisbezoek gingen, gaf een heel goed resultaat. Een huisarts geeft aan dat hij nieuwe blik op de (leefwereld van) de patiënt kreeg. 

“Gewoon een kopje koffie drinken bij iemand is een laagdrempelige ingang. Maar als iedere professional vindt dat hij of zij de aangewezen persoon in de wijk is om dat te doen, is er alsnog geen samenwerking.”

Samenwerkingsspel wijk Groenewoud

In het spel ging een team bestaande uit professionals uit de wijk Groenewoud de strijd aan tegen een team van deelnemers rond twee specifieke vraagstukken die leven in de wijk Groenewoud. De opdracht was om zoveel mogelijk oplossingen te verzinnen.

Vraag: Hoe krijg je huisartsen aan boord bij een gezamenlijke wijkaanpak? 

  1. Maak concreet voor huisartsen wat zij kunnen betekenen in speerpunten zoals jeugd, werkloosheid, decentralisatie zonder abstracte beleidstermen te gebruiken.
  2. Focus op werkdruk verlagen en werk uit handen nemen. Niet het gevoel geven dat er extra taken bij komen.
  3. Zorg voor één contactpersoon per huisartsenpraktijk
  4. Geef positieve terugkoppeling aan de huisarts over wat er gebeurd is met de cliënt!

Vraag: Collectieve preventie versus zelfredzaamheid. Je wilt enerzijds actief zorgen dat mensen gezond blijven, maar anderzijds wil je de regie hierover bij mensen zelf neerleggen. Manieren om deze schijnbare tegenstelling op te lossen.

  1. Als wijkverpleegkundige bijvoorbeeld even bij iemand langsgaan op de route.
  2. Netwerk van de persoon betrekken.
  3. De school is een laagdrempelige manier om ouders en kinderen te bereiken. Combineer leuke activiteiten met voorlichting.
  4. Betrek wijkbewoners  bij de organisatie van activiteiten in de wijk, en laat mensen elkaar uitnodigen om zo een groot bereik te creëren.

Workshop Publieke gezondheid en vluchtelingen: wie pakt de handschoen op?

In deze workshop, verzorgd door GGD Hart voor Brabant en een huisarts, worden verschillende aandachtspunten benoemd in de zorg voor vluchtelingen:

  • Vanwege een taalbarrière hebben zorg- en hulpverleners meer tijd nodig voor de zorg aan vluchtelingen. Een knelpunt is dat tolken nu niet meer worden vergoed. Gemeente en zorgverzekeraar, ga met elkaar in gesprek om de randvoorwaarden te organiseren voor goede zorg en hulp aan vluchtelingen (financiering voor verlenging consulttijd en inzet van tolken). Huisartsen maak gebruik van bestaande regelingen om problematiek aan te pakken: zoals achterstandsfondsgelden huisarts. 
  • Geen zicht op wie de nieuwkomers zijn in een gemeente en wie risicogroepen zijn. Denk aan alleenstaande jongeren en ouderen. Gemeente voer regie op het contact met vluchtelingen en maak beleid voor specifieke zorg en hulp voor risicogroepen. Werk samen met vluchtelingenwerk, welzijn en kerken. Zorg bijvoorbeeld per wijk voor een buddy voor de vluchtelingen. (In Den Bosch organiseert Welzijn deze rol). Maak gebruik van de Jeugdgezondheidszorg, die de gezinnen met kinderen goed in beeld hebben. 
  • Vluchtelingen zijn niet bekend met het Nederlandse zorgstelsel. Organiseer voorlichting over Nederlandse gezondheidszorg. Gemeente en zorgverleners activeer mensen uit de gemeenschap die al langer in Nederland wonen. Maak gebruik van hun kennis en ervaringen. 

Gezonde leefstijl vanuit de huisartsenpraktijk

‘Kom voor een prikkie iets halen op onze gezondheidsmarkt’, dat was de oproep van Gezondheidscentrum Noord bij de uitnodiging voor de griepprik. Het doel was de doelgroep op een laagdrempelige manier bereiken en te stimuleren tot een gezondere leefstijl.

In de workshop, verzorgd door GGD Hart voor Brabant en Gezondheidscentrum Noord, vertelde ‘meneer Jansen’ (casus) hoe hij thuis een digitale gezondheidscheck invulde en meenam toen hij de griepprik ging halen. Bij de huisartsenpraktijk stonden kraampjes met informatie en gezondheidstesten en nu hij toch bij de huisarts was, kon hij hier makkelijk even langs lopen. Met de praktijkondersteuner besprak hij de resultaten van de gezondheidscheck en besloot hij een afspraak te maken voor een preventieconsult. Aangezien hij iets te zwaar was wilde hij wel meer gaan bewegen. Gelukkig hield de sportconsulent wekelijks spreekuur in het gezondheidscentrum en had zij goede contacten met het sociaal wijkteam en sport. En zo kwam het dat meneer Jansen nu meedoet met een beweegprogramma voor ouderen en loopt hij regelmatig met een wandelclub in de buurt. Ook leuk voor zijn sociale contacten.

Workshop Samenwerking huisarts en sociaal wijkteam

Veel vragen in de huisartsenzorg zijn lichamelijk of psychisch van aard maar hebben te maken met andere problematiek (zoals thuissituatie, wonen, financiën, eenzaamheid etc). Als je patiënten met dit soort vragen doorverwijst kan het sociaal domein hen een niet-medische oplossing bieden. Een goede verbinding tussen zorg en welzijn is daarbij van belang. In de workshop, verzorgd door Gezondheidscentrum Reeshof en GGD Hart voor Brabant kwamen vier voorbeelden van samenwerkingsvormen aan bod:

  1. De sociaal(jeugd)verpleegkundige maakt de verbinding tussen de huisartsenzorg en het sociaal domein.
  2. Een jeugdverpleegkundige en wijkverpleegkundige inzetten om de verbinding tussen de huisartsenpraktijk en het sociaal wijkteam te versterken. Dit levert een krachtige samenwerking op door dichtbij de patiënt een oplossing te bieden in het sociaal domein met een korte lijn naar de huisarts. 
  3. Maandelijkse bijeenkomst van huisartsen en jeugdprofessionals (MDO Jeugd). Daar bespreekt men kinderen met ernstige (gedrags)problemen binnen de context van gezin en school en stemt men voorlichting, begeleiding en behandeling af. De jeugdarts maakt ook deel uit van het sociale wijkteam, waardoor er een rechtstreekse lijn is naar de gemeentelijke voorzieningen.
  4. Verschillende huisartsenpraktijken vormen een samenwerkingsverband om zo één praktijkverpleegkundige ouderenzorg in dienst te hebben die wijkbreed de zorg rond 250 kwetsbare ouderen organiseert en coördineert.

Vervolgens gingen de deelnemers in gesprek hoe zij zelf de samenwerking tussen huisarts en sociaal wijkteam vorm kunnen geven.

Bijeenkomst zet nieuwe acties in gang

Tijdens de bijeenkomst kwamen verschillende goede voorbeelden uit de regio Hart voor Brabant aan bod. Deze bijeenkomst zette deelnemers ook aan tot nieuwe acties. Zo hebben professionals uit de wijk Groenewoud afgesproken de huisarts te informeren over concrete nieuwe projecten in de wijk. Daarnaast gaf een huisarts aan graag mee te denken bij het uitdenken en opzetten van projecten in die wijk.

En verder is een welzijnswerker een GGD-medewerker gaan raadplegen omdat ze in de wijk iets rond het thema overgewicht/obesitas wil gaan doen.