Hoezo 'effectief'?
De Beweegkuur is een leefstijlinterventie die mensen met overgewicht in beweging brengt en helpt om gezonder te eten. Dat klinkt stellig, en dat is niet voor niets. De interventie is sinds eind 2015 namelijk erkend als 'effectief met eerste aanwijzingen voor effectiviteit'.
Een erkenning krijg je niet zomaar. Eerst maakt de aanbieder een beschrijving van de interventie. De aanbieder is in dit geval het Kenniscentrum Sport (voorheen NISB). Daarna bespreekt een onafhankelijke erkenningscommissie of de interventie in aanmerking komt voor erkenning. 'Vooraf nemen we afzonderlijk alle informatie door en noteren we onze individuele bevindingen op een formulier', vertelt Marcel Pieterse, hoofddocent Gezondheidspsychologie aan de Universiteit Twente. Hij is voorzitter van de Erkenningscommissie Gezondheidsbevordering en preventie voor volwassenen en ouderen, die in oktober 2015 de Beweegkuur heeft beoordeeld. 'Tijdens een bespreking vergelijken we onze oordelen en gaan we in discussie.'
Waar letten jullie op?
'Eerst beoordelen we of de interventie goed beschreven en onderbouwd is. Een interventie bestaat uit een reeks keuzes. Welke doelgroep kies je bijvoorbeeld, welke aanpak? Enzovoort. Die keuzes moeten met elkaar kloppen. Er moet een logica achter zitten, die overeenkomt met wetenschappelijke inzichten en bovendien duidelijk beschreven is. In dat geval krijgt een interventie de erkenning 'goed onderbouwd.'
Wat betekent een erkenning in de praktijk?
'Het is heel belangrijk dat een interventie niet alleen door de ontwikkelaar maar ook door anderen kan worden uitgevoerd. Met behoud van effect. Daarvoor moet goed duidelijk zijn wat de kern van de interventie is. Is een interventie 'goed onderbouwd'? Dan weet je niet alleen dat de gedachtegang erachter klopt, maar ook dat je ermee aan de slag kunt.' De commissie let ook op de uitvoerbaarheid van een interventie in de praktijk (kosten, benodigde deskundigheid, randvoorwaarden voor uitvoering, etc.).
Een interventie kan Goed beschreven, Goed onderbouwd of Effectief zijn. Wat is het verschil precies?
'Die verschillende niveaus staan voor een toenemende zekerheid dat de effecten optreden die zijn aangetoond in onderzoek. Bij Goed beschreven is gekeken of de interventie in de praktijk uitvoerbaar is. Goed onderbouwd betekent dat we op grond van theorie en empirisch onderzoek ervanuit kunnen gaan dat de methode werkt. Bij effectief onderscheiden we verschillende niveau waarbij we met steeds meer zekerheid kunnen zeggen of het werkt.
Wat heb je er daaraan?
'Ik zie het zo: je brengt eerst in kaart welk gezondheidsprobleem je precies wilt aanpakken. Vervolgens ga je op zoek naar passende interventies die goed onderbouwd zijn. En daaruit kies je de interventie met de hoogst mogelijke aanwijziging voor effectiviteit. Dat is in ieder geval mijn advies .'
Het eindoordeel over de Beweegkuur is: eerste aanwijzingen voor effectiviteit. Waren jullie het snel eens?
'De Beweegkuur is een breed programma met drie varianten met steeds intensievere begeleiding. We hebben discussie gevoerd over de vraag of de erkenning voor alle varianten geldt. Daarvoor hebben we enkele effectiviteitsstudies beoordeeld. We zijn erop uitgekomen dat de erkenning 'eerste aanwijzingen voor effectiviteit' alleen geldt voor de twee zwaardere varianten met begeleiding door een fysiotherapeut.'
En waarom geldt de erkenning niet op een hoger niveau: goede of zelfs sterke aanwijzingen voor effectiviteit?
'Dat vraagt om andere vormen van wetenschappelijk onderzoek, bijvoorbeeld met zogeheten controlegroepen of meta-analyses. Dat is niet altijd mogelijk.'
Er zijn sinds 2010 vijf studies gedaan naar de effectiviteit van de Beweegkuur. Maakt dat het oordeel makkelijker?
'Sommige studies zijn aan kleine kant en zonder controle groep maar worden wel bevestigd in vervolgstudies. Dat is een sterk punt. Alle vijf studies wijzen in dezelfde richting en dat maakt het effect overtuigender.'
Interventies worden aangepast aan lokale omstandigheden. Blijft de effectiviteit dan overeind?
'Die vertaalslag naar de lokale situatie is heel belangrijk. Daarom beoordelen we of duidelijk is welke onderdelen noodzakelijk zijn bij de uitvoering van een interventie. Dat is het minimumpakket.'
Wat als sommige onderdelen al in een iets andere vorm bestaan in een gemeente?
'Het is altijd goed te inventariseren welke onderdelen van een interventie al aanwezig zijn. De interventiebeschrijving maakt duidelijk in hoeverre deze onderdelen vergelijkbaar zijn en welke essentiële stappen nog ontbreken. In zo'n situatie is het overigens altijd slim om even contact op te nemen met de aanbieders van de interventie, in dit geval het Kenniscentrum Sport. Zij hebben veel ervaring en denken graag mee.'