Voetgangers en verkeer in Amsterdam

Luchtkwaliteit in het stadse straatbeeld

Een kunstboom die oplicht en informatie geeft over de luchtkwaliteit in de stad. De zogenoemde Green Tree is een van de ideeën die voortkomen uit de Climate Hackaton op 8 en 9 april 2016, een wedstrijd met als doel tot het beste, meest vernieuwende concept te komen om het klimaat in de Nederlandse steden te verbeteren. Met behulp van open data van het RIVM, het KNMI en anderen. De eerste Green Tree wordt waarschijnlijk eind dit jaar ‘geplant’.

 

Green Tree: luchtkwaliteit in beeld

Een van de ideeën uit de Climate Hackaton was afkomstig van een team dat zichzelf team ‘G(r)enius’ noemt. Teamleden zijn studenten van uiteenlopende richtingen: van natuurkunde tot game development en 3D design.

Mendy van der Vliet, een van de teamleden en student natuurkunde aan de Universiteit Utrecht: “We zochten naar een manier om de luchtvervuiling in het stadsklimaat op te lossen. Er zijn zoveel data, hoe kunnen we die als brug gebruiken tussen mensen en hun omgeving? We bedachten een kunstmatige boom. De boom kleurt mee met de hoogte van de concentraties in de lucht. Hoe meer verontreinigende stoffen in de lucht, hoe roder de boom wordt. Het moet simpel, duidelijk en zichtbaar zijn: Green Trees. Bomen horen immers groen te zijn, niet rood!"

Zichtbare keuze

Hester Volten, onderzoeker luchtkwaliteit RIVM: “De studenten gaan dit concept samen met ons verder ontwikkelen. Het RIVM biedt ondersteuning om een eerste Green Tree te realiseren. Het mooie aan dit idee is dat data echt gevisualiseerd worden. Dat brengt het onderwerp luchtkwaliteit dichterbij, en er ontstaat handelingsperspectief. Als dit soort bomen laat zien dat de ene route schoner is dan de andere, dan wordt de keuze die je hebt ineens heel zichtbaar.”

De boom maakt gebruik van meetdata uit het Landelijk Meetnet Luchtkwaliteit (LML), waar het RIVM de metingen van verzorgt.

Bewustzijn

Waar de eerste boom precies komt te staan, hoe de informatie precies wordt weergegeven, het zijn allemaal zaken waar nog workshops en brainstormsessies aan gewijd worden.

Hester Volten: “Het concept is iets geheel nieuws, een radicaal andere manier om de lokale luchtkwaliteit onder de aandacht te brengen. Voor veel mensen is luchtkwaliteit een ver-van-mijn-bed-show. De Green Tree maakt nieuwsgierig, geeft inzicht in de metingen en vergoot het bewustzijn van het brede publiek.”

Aan de slag met open data

Kunstenaars, ondernemers, studenten. Mensen van diverse pluimage kwamen op de Climate Hackaton van 8 en 9 april af. Hester Volten: “Het enthousiasme was groot. Iedereen was koortsachtig bezig. Veel teams gingen ’s nachts gewoon door.” Haar rol en die van collega Joost Wesseling was om vanuit hun expertise input te leveren aan de teams.

Hersens kraken

Mendy van der Vliet, student natuurkunde van team ‘G(r)enius’ over deelname aan de Climate Hackaton: “Het is zo'n leuke ervaring om in een multidisciplinair team heel intensief je hersens te laten kraken en de hele nacht na te denken over oplossingen voor maatschappelijke problemen. Ook vind ik het mooi om hierbij mijn studiekennis in de praktijk te brengen.”

Doel van al dit creatieve werk was om open data - metingen en modelberekeningen - in te zetten om de luchtkwaliteit en het klimaat in steden te verbeteren. In verschillende challenges waren concrete doelen bedacht. Rode draad daarin was: hoe breng je de luchtkwaliteit in de stad in beeld? En wat is vervolgens het handelingsperspectief, oftewel: wat kun je zelf doen?

Burgerparticipatie

Overkoepelend doel van bijeenkomsten als de Hackaton is burgerparticipatie. Het RIVM faciliteert burgerparticipatie door expertise in te brengen en te informeren, door validatie en calibratie (wat zijn de metingen waard?) en de connectie met beleid. “Dat is een duidelijk rijtje aan taken,’ zegt Hester Volten, “maar wat betekent dat nu in de praktijk? Er is maar één manier om daarachter te komen, en dat is door zelf mee te lopen met allerlei initiatieven. Als wetenschapper moet je een stapje terug doen. Burgers hebben hele andere vragen dan jij denkt.  Door vanaf het begin mee te doen, kun je je expertise goed inbrengen.”

Eye-opener

Hester Volten: “De grootste eye-opener voor mij is dat we veel meer kunnen doen met alle metingen die we al hebben én dat we niet alles zelf hoeven te doen. Onze rol is om actief bij te dragen aan het gebruik van al die gegevens door burgers en anderen, zodat zij er mooie dingen mee kunnen doen.”