Veiligheid anno 2016: onvoorzien verrassend?!

Netwerkbijeenkomst arboprofessionals en veiligheidskundigen

Op donderdag 21 april 2016 organiseerde het RIVM de netwerkbijeenkomst 'Veiligheid anno 2016: onvoorzien verrassend?!' Een bijeenkomst voor arboprofessionals en veiligheidskundigen. Het thema: hoe ga je om met onvoorziene en onzekere situaties? Met ruim aandacht voor verschillende sectoraanpakken om aandacht te vragen voor veilig werken. En als uitsmijter van de dag: korte demo’s van nieuwe laagdrempelige instrumenten die kunnen helpen om beter om te gaan met onzekerheden en onvoorziene situaties.

Samen komen we verder, daar ga ik voor

Maatschappelijke trends als globalisering, flexibilisering en robotisering zorgen in de toekomst voor steeds meer veranderingen. In de praktijk blijken veranderingen zich steeds sneller voor te doen. Deze snelle veranderingen kunnen consequenties hebben voor de veiligheid in organisaties. Onzekerheid over de risico’s neemt immers toe en daar zullen we mee om moeten gaan. Viola van Guldener, programmacoördinator Veilig Werken: “Ik geloof daarbij in de kracht van samenwerking. De kennis van RIVM toepasbaar maken in de dagelijkse praktijk. Daar hebben we jullie bij nodig. Samen komen we verder, daar ga ik voor.”

De risicoprofessional anno 2016

Walter Zwaard, adviseur op het gebied van risicomanagement: “Een risicoprofessional is iemand die anderen helpt bij het omgaan met risico’s. Hij groeit samen met de klant in diens ontwikkeling, heeft oog voor de menselijke factor in risicomanagement en hij kan schakelen tussen verschillende adviesrollen.” Een risicoprofessional is als adviseur dus ook resilient.

Spelenderwijs op weg naar resilience

Hoe oefen je besluitvorming tijdens onverwachte en onzekere situaties? Ofwel, hoe train je ‘resilient’ gedrag van medewerkers? Met behulp van het vijfstappenplan en een resilience kaartspel. Zes deelnemers oefenen spelenderwijs de vijf stappen op weg naar veerkrachtig gedrag: 1: Geef jezelf tijd, 2: Zoek verschillende perspectieven, 3: Denk in scenario’s, 4: Raadpleeg de advocaat van de duivel en 5: Monitor de keuzes. Samen met de Nederlandse Vereniging voor Veiligheidskunde (NVVK) zal het RIVM het kaartspel gaan door ontwikkelen.

Vignet stimuleert veilig werken

Erna Bak van de Vereniging voor de Bakkerij en Zoetwarenindustrie (VBZ): “Het Vignet Arbeidsveiligheid is een extra stimulans voor bedrijven binnen onze branche om meer aandacht te besteden aan arbeidsveiligheid.” Bedrijven kunnen het vignet krijgen voor drie onderdelen: beheersen van risico’s, succesvol veranderen, en borgen.

Unieke onderscheiding

Yorick Lieffering, projectleider van de VOMI Safety Experience Award: “Medewerkers van opdrachtnemers hebben een goed beeld van de veiligheid bij opdrachtgevers. Zij werken immers dagelijks op de locaties van opdrachtgevers.” De VOMI nomineert jaarlijks de opdrachtgever waar de veiligheidsbeleving van hun leden het hoogst is. Een onderscheidende aanpak, want tot nu toe bepalen opdrachtgevers steeds de eisen aan veiligheid. Nu draaien we het om. En het werkt: opdrachtgevers willen graag deze prijs winnen!

Vasthouden en verbeteren

De veiligheidschecklist aannemers (VCA) wordt momenteel ‘’geupdate’’ zonder grondige wijzigingen van het stelsel. Anne Kamphuis, algemeen directeur van de Stichting Samenwerken Voor Veiligheid: “De stakeholders van SSVV – opdrachtgevers, opdrachtnemers en andere belanghebbenden als certificerende instellingen en wetenschappers - bekijken gezamenlijk hoe we het goede van de VCA kunnen behouden en wat verbetering behoeft. Een aanpak vanuit de ambitie met elkaar een lerend netwerk te ontwikkelen. Leren van de praktijk staat centraal in onze gezamenlijke ambitie!”

Weg met papieren tijgers

Jos van de Werken, Metaalunie, over het succes van ‘verbetercoaches’: “Wij werken niet met ‘papieren tijgers’. Waarom niet? Omdat er verbeterchecks zijn. Een coach die een bedrijf bij de hand neemt, checkt waar verbetering mogelijk is en er mede voor zorgt dat de oplossing ook daadwerkelijk geïmplementeerd wordt.”

Bundelen is een zoektocht

Met de komst van de veiligheidsregio’s is in 2013 het Instituut Fysieke Veiligheid opgericht (IFV). Het IFV signaleert en verbindt o.a. informatie en kennis over fysieke veiligheid tussen en met veiligheidsregio’s. Maurice Kemmeren, projectleider van het nieuwe kenniscentrum arbeidsveiligheid: “Het is best een zoektocht hoe we de kennis op het gebied van oplossingen voor bepaalde veiligheidsvraagstukken het beste kunnen bundelen en verbinden. Het zijn bij de brandweer nagenoeg allemaal doeners met eigen oplossingen waarbij één vraagstuk vele varianten kent.”

Sectorspecifiek storybuilder

Vera Sol, RIVM: Storybuilder is de basis van de website bouwongeval.nl. Het systeem is volledig gebaseerd op de storybuildermethode, maar ‘spreekt’ de taal van de bouwsector. Het instrument is sectorspecifiek gemaakt, zodat het goed aansluit. Het zou fijn zijn als iedere sector deze methode zou gebruiken, dan kunnen we veel beter gegevens vergelijken. Daarnaast werkt bouwongeval.nl ook als interventie. Bedrijven realiseren zich nu wat er mis kan gaan en hoe ze het kunnen verbeteren. Een mooie manier om onvoorziene situaties iets meer voorzien te maken.”

Safe or sorry?!

Serious gaming is heel geschikt om spelenderwijs een boodschap over te brengen. Ze worden vaak ingezet om bewustwording en gedragsverandering te creëren en om mensen iets te leren. Om te laten zien wat de bijdrage van serious gaming aan arbeidsveiligheid kan zijn, maakte Mad multimedia samen met ondernemersvereniging EVO een demoversie van de serious game ‘Safe or Sorry’. Hierin worden aanrijdingen van voetgangers door heftrucks nagebootst. Aanrijdingen met voetgangers behoren namelijk nog altijd tot de meest voorkomende ongevallen in het magazijn. Als speler moet je de voetgangers in veiligheid brengen en deze ongevallen proberen te voorkomen. EVO zal ‘Safe or Sorry’ in de toekomst inzetten in een campagne voor veilige magazijnen. Erik Liet van Mad multimedia: “Met ‘Safe or Sorry’ kunnen mensen op een veilige manier een waargebeurd ongeval in een uitdagende game setting ervaren. Op die manier kun je mensen bewust maken van hun eigen veiligheid en die van anderen én veilig gedrag stimuleren.”

Leren van ongvallen

CGE ontwikkelde samen met onder andere Dura Vermeer een idee om achterliggende oorzaken van ongevallen in het eigen bedrijf te benchmarken (vergelijken) met de oorzaken van ongevallen in de hele sector. Jasper Smit van CGE: “Je kunt daar per ongeval heel specifiek lering uit trekken door naar scenario’s en barrières te kijken. Bijvoorbeeld hoe kwam het dat een barrière zoals randbeveiliging ontbrak? Uit de data zou dan kunnen blijken dat dit vaak door ontbrekende competentie kwam. In gesprekken met de branche bleek dat men deze informatie goed kan gebruiken om sectorbreed gerichte interventies te ontwikkelen.”

Dynamiek in laatste minuut

Bij het onderhouden en bedienen van machines gebeuren vaak ongelukken. Pack2Pack, een bedrijf in metalen verpakkingen, ontwikkelde samen met PantaMedia de LMRApp. Een dynamische variant van de Laatste Minuut Risico Analyse (LMRA). Een medewerker scant de QR-code op een machine. De app haalt uit de database van het RIVM informatie die belangrijk is m.b.t. veiligheid specifiek voor deze machine. Daarnaast krijgt de medewerker casussen aangeboden uit Storybuilder die naadloos aansluiten bij zijn werkzaamheden. De gebruiker krijgt vervolgens direct feedback op de antwoorden die hij/zij geeft op de vragen van de LMRAapp. Op basis van de antwoorden kunnen zowel algemene als bedrijfsspecifieke maatregelen en tips worden getoond. Robert van den Broek van PantaMedia: “De teksten uit Storybuilder worden aangepast op gebruikersniveau en elk bedrijf kan specifieke werkinstructies toevoegen aan de app. Een medewerker kan de app vervolgens gebruiken als een stop/go lijst waarbij hij de specifieke interventie en veiligheidsmaatregelen krijgt aangeboden”. 

Risico's schatten met je mobiel

Voorkom mijn ongeval is een dynamische variant van de zogeheten preventiekaart van RIVM. De app is samen met Engie, een bedrijf in duurzame technologie, gemaakt. Op basis van de invoer van situatie specifieke gegevens (plaats, tijd, weersomstandigheden, activiteit) geeft de app, op basis van de informatie van het RIVM, informatie en adviezen over de mogelijke risico’s die een medewerker loopt. Risico’s die ze mogelijk zelf niet bedacht hadden. Frank Gruijters, Safety Changer: “Een telefoon weet al wie, waar en wanneer je bent, het weer, de temperatuur. Deze gegevens kunnen automatisch meegenomen worden in de risicoafweging.”

Al netwerkend sluiten we af

Tussendoor en na afloop konden de deelnemers kennis maken en delen en nieuwe contacten leggen. De reacties waren positief. “Inhoudelijk interessant, een divers gezelschap waarin kennis delen centraal staat én concrete instrumenten in ontwikkeling, een hele nuttige middag!”, aldus een deelnemer na afloop.  Kaartjes werden uitgewisseld en er melden zich spontaan al een tiental professionals aan om mee te denken over de doorontwikkeling van de demo’s. Een geslaagde dag!