Het Nationaal Veiligheidsprofiel: een analyse van onze veiligheid

Compositiebeeld van diverse mogelijke Nationale veiligheidsrisico's.

“Een uitbraak van een ernstige infectieziekte, een grote natuurramp of terroristische aanslag kan de samenleving ontwrichten. Maar ook financiële destabiliteit of een cyberaanval kan de veiligheidsbelangen van Nederland ernstig bedreigen of aantasten”, zegt Leendert Gooijer van het RIVM. Om deze en andere mogelijke dreigingen in kaart te brengen heeft het Analistennetwerk Nationale Veiligheid (ANV) in december 2016 het eerste Nationaal Veiligheidsprofiel (NVP) gepubliceerd dat door de Minister van Veiligheid en Justitie aan de Tweede Kamer is verstuurd. Gooijer heeft vanuit het RIVM als coördinator van het ANV een belangrijke bijdrage aan het Nationaal Veiligheidsprofiel geleverd.

Het Analistennetwerk Nationale Veiligheid is een breed expertisenetwerk bestaande uit een vaste kern van zes partijen en een daaraan verbonden ring van (kennis)organisaties. Het RIVM is coördinator van het ANV. 

De Strategie Nationale Veiligheid, waar het NVP onderdeel van is, definieert vijf nationale veiligheidsbelangen: territoriale, fysieke, economische, ecologische veiligheid en sociaal-politieke stabiliteit. Om de ernst (impact) van een potentiële ramp of crisis te bepalen zijn deze veiligheidsbelangen in het NVP uitgewerkt in een aantal criteria.

“Van elk type ramp of dreiging hebben we in sessies met experts uit het Analistennetwerk bepaald hoe groot de impact kan zijn en hoe waarschijnlijk het is dat deze zich voordoet”, zegt Gooijer.

Impact en waarschijnlijkheid

Fysieke rampen, bijvoorbeeld overstromingen, hebben een hoge impact, de kans dat ze plaatsvinden is echter klein. De meeste scenario’s met een beperkte impact op nationale schaal, hebben echter wel een relatief hoge waarschijnlijkheid. Bijvoorbeeld een besmettelijke dierziekte of aanslagen door eenlingen. Het scenario van een ernstige grieppandemie wordt gekenmerkt door zowel een grote impact als een hoge waarschijnlijkheid.

Het Nationaal Veiligheidsprofiel kijkt ook naar ontwikkelingen die geen directe bedreiging vormen voor de nationale veiligheid, maar wel invloed hebben op, of leiden tot nieuwe risico’s. Denk aan klimaatverandering, trends in het sociaal-culturele domein of geopolitieke machtsverschuivingen.

Ook technologische innovaties hebben invloed op risico’s. Door toenemende verbondenheid en onderlinge afhankelijkheid van systemen, kan uitval of manipulatie van vitale infrastructuur, al dan niet door een cyberaanval, grote gevolgen hebben.

Het NVP geeft het overzicht van de risico’s en is daarmee bedoeld als startpunt voor verdere beleids- en capaciteitsontwikkeling. ‘De overheid doet al veel om de risico’s te beheersen. Wel zijn er aanknopingspunten om voor specifieke risico’s de capaciteit te versterken en samenwerking met veiligheidsregio’s uit te breiden’’ aldus Gooijer.

Strategie Nationale Veiligheid

Het RIVM heeft het proces rond het opstellen van het NVP gecoördineerd en inhoudelijk een belangrijke bijdrage geleverd. In de komende jaren zal het RIVM in samenwerking met de leden van het netwerk de verdieping van de in het NVP aangegeven (mogelijke) risico’s verder uitwerken.

Het RIVM coördineert de werkzaamheden van het Analistennetwerk Nationale Veiligheid (ANV) . Dit kennisnetwerk maakt sinds 2011 analyses in het kader van de Strategie Nationale Veiligheid. Deze strategie is door de overheid ontwikkeld om in kaart te brengen welke rampen, crises of dreigingen onze nationale veiligheid in gevaar kunnen brengen en wat daar aan gedaan kan worden.

Terug naar overzicht Projecten en onderzoek

Terug naar inhoudsopgave