Veilig en gezond sporten in Nederland?!

Open hand met daarin rubbergranulaat korrels.

In 2016 heeft het RIVM een bijzonder onderzoek uitgevoerd op aanvraag van de minister van Volksgezondheid, Welzijn en Sport. Bijzonder, omdat het in heel korte tijd een moeilijke vraag moest beantwoorden: ‘is het veilig om te sporten op kunstgrasvelden met rubbergranulaat?’ Deze vraagstelling maakte de opdracht niet alleen een wetenschappelijke opgave, maar ook een maatschappelijke.

Op 5 oktober 2016 zond Zembla de reportage ‘Gevaarlijk Spel’ uit. De uitzending zorgde voor vragen en leidde tot ongerustheid. Dit was te merken aan de telefoontjes en mails die het RIVM kreeg na de uitzending. Ook de politiek stelde vragen. De minister van Volksgezondheid, Welzijn en Sport gaf na enkele dagen het RIVM de opdracht om binnen twee maanden helderheid te verschaffen over de risico’s van het sporten op rubbergranulaat.

Op sociale media verschenen binnen een dag meer dan 4000 berichten over dit onderwerp. In totaal zijn er van oktober t/m december 2016 meer dan 12.000 berichten op sociale media verschenen over rubbergranulaat en het RIVM.

Het RIVM startte een groot onderzoekstraject. De beschikbare kennis over rubbergranulaat werd op een rij gezet en beoordeeld en er vond een risicobeoordeling plaats: er werden 100 sportvelden in Nederland bemonsterd en in laboratoriumproeven werd de blootstelling aan rubbergranulaat nagebootst. Doel: een goed onderbouwde inschatting van de stoffen ín het rubbergranulaat op de Nederlandse velden, een beoordeling van de potentieel gevaarlijke stoffen voor de mens die úit het rubbergranulaat kunnen komen en een inschatting van de mate waarin deze stoffen ín het lichaam kunnen komen. En er werd op verschillende manieren onderzocht of er aanwijzingen waren voor een verband tussen leukemie, lymfeklierkanker en het sporten op rubbergranulaat. Met Europees gestandaardiseerde methoden werden de extra kankerrisico’s doorgerekend voor kinderen jonger dan 6 jaar, kinderen die tweemaal per week trainen en een wedstrijd spelen, kinderen en volwassenen die door hun voetbaltalent extra vaak (vijfmaal per week enkele uren) spelen op rubbergranulaat en een aparte berekening voor mensen die van hun kinderjaren tot hun vijftigste levensjaar keepen.

Klankbord

Els van Schie, directeur Milieu en Veiligheid van het RIVM: “Omdat de opgave groter was dan alleen het wetenschappelijke onderzoek heb ik een maatschappelijke klankbordgroep ingericht. Het is belangrijk om in een maatschappelijke discussie alle betrokken partijen om de tafel te hebben, zodat je met elkaar informatie en signalen kunt delen en tegemoet kunt komen aan de maatschappelijke vraag die leeft. Voorwaarde is dat elke partner onafhankelijk de eigen rol en taak uitvoert en de rol en de belangen van anderen respecteert. Dat is in deze breed samengestelde groep heel goed gelukt.” Daarnaast werd een wetenschappelijke klankbordgroep werd ingericht om het RIVM te voorzien van adviezen over de gekozen onderzoeksmethodologie en de analyse van de uitkomsten.

Het RIVM koos voor een communicatiestrategie met als kern snelle, heldere en transparante informatievoorziening passend bij de sentimenten in de samenleving. De website van het RIVM was het belangrijkste middel om de informatie toegankelijk te maken. Hier werd tijdens het onderzoek al veel informatie gepubliceerd. Vragen en antwoorden werden voortdurend aangepast als er nieuwe vragen binnenkwamen[i]. Een team hield de website actueel, analyseerde de mediaberichtgeving, zette een perceptiepeiling uit onder 1000 Nederlanders en beantwoordde de vragen van media, publiek en politiek. Daarnaast ondersteunde het team de GGD’en zodat zij lokaal sportclubs en gemeentebestuurders zo goed mogelijk konden adviseren. Ook werden mensen die via verschillende kanalen zorgen hadden geuit bij het RIVM, uitgenodigd voor een gesprek. Doel was enerzijds om informatie te geven over het RIVM-onderzoek, anderzijds om de emoties achter de vragen beter te begrijpen.

Op 20 december 2016 kwam het RIVM met haar conclusies: sporten op rubbergranulaat is verantwoord. De risico’s voor de gezondheid van sporten op kunstgrasvelden met rubbergranulaat zijn praktisch verwaarloosbaar. De media-aandacht was groot. Het boek is nog niet gesloten, het onderwerp leeft nog en het RIVM houdt de kennis over dit onderwerp op peil.

Terug naar overzicht Projecten en onderzoek

Terug naar inhoudsopgave