Demografie - Mentale gezondheid - (Arbeids)participatie

Demografische veranderingen

Vooral de groepen migranten en ouderen worden genoemd in dit thema.

Als we kijken naar de effecten van demografische veranderingen zijn er twee doelgroepen die opvallen in de samenleving. De migranten als gevolg van de vluchtelingenstroom naar Europa en onze EU-verplichtingen daarvoor en de toenemende vergrijzing van de Nederlandse bevolking, waartoe ook de eerste generatie gastarbeiders gerekend wordt. De ouderenbonden noemden specifieke problematiek van de laatste groep, zoals gemengde (man/vrouw) verzorgingshuizen.

Enerzijds wordt genoemd dat ouderen (vitaal) ouder worden en dus langer zelfstandig kunnen blijven wonen, anderzijds veroorzaakt dit meer ondersteuning in de vorm van professionele of mantelzorg, informatiebehoefte, aanpassing van woonvormen en de leefomgeving (o.a. tijdelijke zorgposten) en sociale betrokkenheid (eenzaamheid verkleinen). De migratiestroom uit verleden en heden veroorzaakt een grotere druk op de woningmarkt. Ook zal dit gevolgen hebben voor de multiculturele samenleving. 

Mentale gezondheid

Enerzijds goede mentale gezondheid en anderzijds psychische aandoeningen.

Het belang van een goede mentale gezondheid werd in vrijwel alle type uitvragen genoemd. Alleen de ouderen van de stroopwafelactie noemden dit onderwerp niet.Uitspraken die met deze term samenhingen waren: ‘Aandacht voor lichaam en geest’, ‘Genoeg ruimte om ontspannen te leven’ en ‘Een goede emotionele gesteldheid en rustmomenten in de dag’. Afwezigheid van stress en het omgaan met stress werd ook veel genoemd, soms in combinatie met werkdruk. Deze uitspraken zijn in een aparte categorie opgenomen.

Depressie, eetstoornissen en dementie (dit laatste in verband met de vergrijzing) zijn ziektebeelden die binnen dit thema aan de orde kwamen.Volgens ouderenbonden en jonge RIVM’ers is daarnaast eenzaamheid onder ouderen een belangrijk onderwerp, onder meer doordat het voor deze groep lastig kan zijn om deel te nemen aan sociale activiteiten.

Verder valt op dat dit thema door RIVM’ers weinig genoemd werd, in totaal zo’n vijf keer. Soms was dit overigens specifiek gericht op één onderwerp, bijvoorbeeld het verminderen van de GGZ-budgetten.

"Genoeg ruimte om ontspannen te leven" 

(Arbeids)participatie en gezondheid

Weinig respondenten noemden dit thema. Het gaat vooral over psychische en lichamelijke gevolgen van de veranderende arbeidsmarkt.

RIVM’ers brachten de meeste hieraan gerelateerde onderwerpen onder de aandacht, waaronder invloed op de gezondheid van baanonzekerheid en leeftijdsdiscriminatie op de arbeidsmarkt (bijvoorbeeld stress), de verschuiving van vaste naar flexibele banen en de robotisering van arbeid. Ook noemden zij omgaan met werkdruk, preventie van burn-out klachten, en een goede werk-privé balans. RIVM’ers noemden ook investeren in beweging op de werkplek voor een betere gezondheid. Verder vonden zij het vergroten van maatschappelijke participatie (door arbeid, onderwijs, mantelzorg en vrijwilligerswerk) van belang, evenals duurzame inzetbaarheid en de gevolgen voor de gezondheid en arbeidsmarkt.

Andere onderwerpen die aan bod kwamen waren het verplicht langer doorwerken als gevolg van de toenemende levensverwachting, en de gevolgen hiervan voor de gezondheid van ouderen.In dit thema werd ook de (on)houdbaarheid van mantelzorg genoemd, vanuit het perspectief van de verzorger.Verder kwamen specifieke beroepen aan de orde, zoals beroepen in de zorg (die onder druk staan wegens bezuinigingen, vergrijzing, etc.) en de gevolgen voor de gezondheid van beroepen waarbij structureel nachtdiensten worden gedraaid (zoals verpleegkundigen, beveiligingspersoneel, en taxichauffeurs).

Opmerkelijk is dat er relatief weinig thema’s op dit vlak werden genoemd door de jongeren en de ouderen (inclusief social media-actie). Zij zagen vooral een paar aandachtspunten vanuit eigen perspectief (werkstress, baanonzekerheid). Interessant is bijvoorbeeld dat zij niets vermelden over het verplicht langer doorwerken, en de effecten van mantelzorg verlenen op de zorggevende.