De wijk brengt het gesprek op gang
De toolkit Preventie in de wijk bestaat uit drie tools
- Wijktypen: 9 wijktypen met de meest opvallende kenmerken en daarbij aansluitende preventiethema’s;
- Datawijzer: een overzicht van indicatoren (zoals leefbaarheid of goed ervaren gezondheid) met bronnen voor actuele cijfers op wijkniveau;
- Preventiewijzer: preventiethema’s per wijktype, vertaald naar een integrale aanpak met voorbeelden van erkende interventies.
Krachtiger beleid
Vaak gebeurt er al heel veel in een wijk. De toolkit helpt om op één of enkele thema’s te focussen, waardoor de aanpak minder gefragmenteerd en dus krachtiger wordt. De data- en preventiewijzer helpt daarbij, vertelt Ilse Storm, adviseur integraal gezondheidsbeleid bij het RIVM. ‘Per thema zie je welke databronnen je kunt raadplegen voor wijkgegevens en welke erkende interventies je kunt inzetten.’
"Bekijk eerst goed met welke wijk je te maken hebt en welke mensen er wonen"
Een nieuwe benadering
Dat scheelt veel uitzoekwerk en overlegrondes, weet Patrick Klaassen, gezondheidsmakelaar bij GGD Gelderland-Zuid. Als lid van het gebruikerspanel heeft hij feedback gegeven op eerdere versies. Hij is enthousiast. Vooral de wijktypen ziet hij als een aanwinst: ‘Echt een nieuwe benadering voor een wijkgerichte aanpak. Per wijktype beschrijft de toolkit een herkenbaar preventiethema en de integrale aanpak die daarbij past.’
De wijk als uitgangspunt
In de praktijk begint het proces gewoontegetrouw vaak met cijfers, vertelt Storm. ‘De toolkit kiest een andere benadering: bekijk eerst goed met welke wijk je te maken hebt en welke mensen er wonen.’ Dat brengt het gesprek met bewoners en betrokken partijen in de wijk op gang, vertelt zij. ‘Zij kennen de omgeving als geen ander. Dat maakt het onderwerp tastbaarder dan wanneer je over abstracte cijfers begint. Zo kunnen ze beter meedenken.’
Concrete aanleiding
Klaassen noemt het voorbeeld van een leegstaand schoolgebouw in Tiel, waar de gemeente omwonenden vroeg om ideeën in te dienen en in gesprek te gaan. ‘Bewoners zijn niet gewend om op wijkniveau over gezondheidsbevordering na te denken. Maar zo’n leeg schoolgebouw biedt een concrete aanleiding om dat alsnog te doen. Het gesprek gaat vervolgens niet alleen over het gebouw maar ook over de wijk: wat is het verhaal, wat speelt er?’
Gezonde leefomgeving
Hij heeft in zijn werk veel te maken met kleine dorpen en kernen. Voor dit type ‘wijk’ werkt de toolkit het thema eenzaamheid uit met een vertaalslag naar passende interventies. De wijk is een goed uitgangspunt, vindt hij. ‘Dat sluit aan op de groeiende aandacht voor een gezonde leefomgeving, onder andere naar aanleiding van de nieuwe Omgevingswet. Dat biedt kansen voor integraal beleid, waar gezondheid en ruimtelijke ontwikkelingen elkaar versterken.’
In overleg met bewoners
De voorgestelde interventies in de toolkit zijn vooral bedoeld ter inspiratie, benadrukt Storm. ‘Maatwerk blijft belangrijk. Daarover ga je in overleg met bewoners en betrokken partijen.’ Hun betrokkenheid is wat Klaassen betreft de belangrijkste succesfactor. ‘Samen met partijen en bewoners ga je het gesprek aan. Als je bewoners daar niet bij betrekt, loop je kans dat je alsnog de plank misslaat.’
De toolkit is onderdeel van de Handreiking Gezonde Gemeente. Download de Toolkit Preventie in de wijk