Plesiomonas shigelloides na zwemmen in zoetwater

Casusbeschrijving

Een 54-jarige man uit Noord-Brabant kreeg een abces op zijn scheenbeen nadat hij had gezwommen  in het Wilhelminakanaal* bij de stad Dongen. De patiënt was niet immuungecompromitteerd. Hij had 6 weken tevoren een wond aan zijn been opgelopen die moest worden gehecht. 2 weken daarna was hij gaan zwemmen in het Wilhelminakanaal. De wond genas aanvankelijk goed, maar er bleef een opening in de huid op de plaats van een hechting. Na het zwemmen was de wond geïnfecteerd geraakt. Op 5 augustus ging hij hiervoor naar de spoedeisende hulp van het Amphia Molengracht ziekenhuis te Breda. Er werd een wonduitstrijk afgenomen voor kweekonderzoek. Hierbij werden Plesiomonas shigelloides en Staphylococcus lugdunesis aangetoond. De patiënt werd daarna behandeld met amoxicillineclavulaanzuur (oraal).

Op 7 augustus 2017 kwam de patiënt terug op de spoedeisende hulp. Hij had koorts, de huid rond de wond was rood (erytheem) en er was een abces ontstaan van ongeveer 2x2 cm. Uit onderzoek bleek dat het C-reactive-proteïnegehalte in zijn bloed was gestegen naar 50 mg/l (normaalwaarde <10 mg/l). Er werd opnieuw een wonduitstrijk afgenomen en hierin werden weer Plesiomonas shigelloides en Staphylococcus lugdunensis aangetoond. Andere bloedkweken waren negatief. De patiënt werd hierna met succes behandeld met ciprofloxacine en amoxicillineclavulaanzuur (oraal).

Brononderzoek

Plesiomonas shigelloides komt voor in de natuur in zout water, brak water en in sediment dat blootgesteld is aan water, zoals grint, klei of zand. Plesiomonas shigelloides wordt ook gevonden in mensen en dieren die in contact zijn geweest met besmet water. (2) Omdat het bekend is dat Plesiomonas shigelloides heel af en toe wondinfecties kan veroorzaken, hebben wij watermonsters genomen uit het Wilhelminakanaal, op de plek waar de patiënt had gezwommen en - ter controle - bij Oosterhout. Om de groei van de bacteriën te bevorderen werden de watermonsters gekweekt op 4 verschillende agarplaten (een bloedagarplaat, MacConkeyplaat, Hektoenplaat en TCBS-plaat). De hierbij ontstane verdachte bacteriën werden gedetermineerd met behulp van de geautomatiseerde identificatietechnologie Vitek MS. In beide watermonsters werd Aeromonas spp. aangetoond (Aeromonas hydrophila/caviae en Aeromonas sobria) en in het watermonster uit Dongen werd ook Plesiomonas shigelloides gevonden. 

De gekweekte Plesiomonas-stam die was aangetoond in de wonduitstrijk van de patiënt werd vergeleken met de Plesiomonas-stam in het water van het Wilhelminakanaal door middel van whole genome sequencing (het in kaart brengen van de DNA-volgorde van een  organisme)  en core-genome-MLST-analyse, zoals beschreven voor andere Enterobacteriaceae door Kluytmans-van den Bergh et al. (3). Uit de analyse bleek dat de stammen niet met elkaar overeenkwamen

Naar aanleiding van deze uitslag zijn wij in het laboratoriuminformatiesysteem van het Amphia ziekenhuis Breda en Elisabeth/Tweesteden ziekenhuis Tilburg op zoek gegaan naar kweekuitslagen met Plesiomonas shigelloides uit wonduitstrijken. In dit informatiesysteem worden gegevens bijgehouden van ongeveer 900.000 patiënten. Wij vonden 2 kweekuitslagen die dateerden van na 2012. In beide gevallen waren de patiënten in contact geweest met zoetwater en werd Plesiomonas shigelloides gekweekt uit een wond aan hun benen. Ook werd bij beide patiënten Aeromonas hydrophila gevonden. De casus in dit veldbericht en de hierboven beschreven 2 speelden zich af in de periode eind juli-begin augustus.

Conclusie

Plesiomonas shigelloides staat bekend als een verwekker van milde maag-darmklachten . (2,4,5) Hoewel Plesiomonas shigelloides mogelijk huidinfecties kan veroorzaken, staat de mate van pathogeniciteit ter discussie. (5) Bovenstaande bevindingen tonen aan dat Plesiomonas shigelloides in de natuur voor kan komen in zoetwater. Ook kan Plesiomonas shigelloides gekweekt worden uit wonden in de huid maar meestal worden dan ook andere potentieel ziekmakende micro-organismen gevonden zoals Aeromonas spp., en in dit geval Staphylococcus lugdunensis. Dat maakt het lastig om te bepalen in welke mate Plesiomonas shigelloides ziekte kan veroorzaken. Deze bevindingen illustreren wel dat Plesiomonas shigelloides  een rol kan spelen bij het ontstaan van infecties van de huid en weke delen. Wij adviseren laboratoria dan ook om hiermee rekening te houden als een patiënt in contact is geweest met zoet/brakwater.

* De omgevingsdienst Midden- en West-Brabant  geeft aan dat het Wilhelminakanaal geen officiële zwemwaterlocatie is. Wel wordt er 2 keer per jaar een (openwater) zwemevenement in het kanaal georganiseerd.

Auteurs

A.L.E. van Arkel, E.P.M. den Drijver, J.A.J.W. Kluytmans, P.H.J. van Keulen, Amphia ziekenhuis, Breda

Correspondentie

AvanArkel@amphia.nl

Literatuur

1. Leenen E. Stand van zaken pathogenen, antibiotica en antibioticaresistentie. STOWA 2015-41.
2. Landa J et al. Plesiomonas shigelloides Revisited. Clin Microbiol Rev. 2016 Apr; 29(2): 349–374.
3. Kluytmans M et al. Whole-Genome Multilocus Sequence Typing of Extended-Spectrum-Beta-Lactamase-Producing Enterobacteriaceae. J Clin Microbiol, 2016 Dec; 54(12):2919-2927.
4. Leentvaar-Kuijpers A et al. Gastro-enteritis door Plesiomonas shigelloides; de eerste beschrijving van endemische gevallen in Nederland. Infectieziekten-Bulletin, 1990 1 (4) : 8-11.
5. Pence M et al. The Brief Case: Wound Infection with Plesiomonas shigelloides following a Freshwater Injury. J Clin Microbiol, 2016 May; 54(5): 1180–1182.