Maak gezond en duurzaam gedrag gemakkelijk

Vaker de fiets pakken, minder vlees kopen of bijvoorbeeld samen een voedseltuin opzetten. Met gedragsverandering kunnen we én bijdragen aan duurzaamheid, én aan onze gezondheid. Maar overheden moeten een derde doel, vermindering van de ongelijkheid, niet vergeten, laat het Europese onderzoeksprogramma INHERIT zien. “Wil je het fietsen stimuleren? Begin dan bij de groepen die dat nu nog het minst doen”, zegt RIVM-onderzoeker Nina van der Vliet.

 

In het project Fietsen op Zuid worden de bewoners van Rotterdam Zuid op allerlei manieren zover gebracht dat ze de fiets pakken. Kwartiermakers organiseerden fietsreparatieweken en fietsgroepen voor vrouwen, kinderen kregen fietsles en de gemeente bouwde fietsenstallingen waar ook koffie is te krijgen. Het project, van onder andere het Rotterdamse onderzoeksinstituut Drift en de Fietsersbond, draagt zo bij aan meerdere Duurzame ontwikkelingsdoelen, zoals Ongelijkheid verminderen, Goede gezondheid, Verantwoorde consumptie en productie en Duurzame steden.

“Wij willen leren van deze projecten”

“Wij analyseren dit type projecten”, vertelt Nina van der Vliet, die met vier RIVM-collega’s bijdraagt aan het EU-programma INHERIT. “Waar loop je in deze sector-overstijgende projecten tegenaan? En: wat zijn de randvoorwaarden voor succes?” Daarbij evalueert het RIVM twee Nederlandse projecten in het bijzonder: de Voedseltuin in Rotterdam en herinrichting van groen in lage inkomenswijken in Breda en Rotterdam. De negentien EU-partners zetten ook nieuwe projecten op, onder andere in Macedonië en Riga.

Duurzaam en gezond

In de databank van dit HORIZON-programma (2016-2020) zitten nu negentig projecten waar de onderzoekers van willen leren. Ze richten zich op mobiliteit, zoals Fietsen op Zuid, maar er zijn er ook die met burgers parken inrichten, woningen energiezuiniger maken, of duurzamer en gezonder eten stimuleren. Een voorbeeld van die laatste is Ghent en garde, waarbij allerlei partijen zich hard maken voor lokaal, lekker, goedkoop en duurzaam geproduceerd voedsel in de stad. Ander voorbeeld is de Nederlandse onderneming Questionmark, die apps ontwikkelt met zowel informatie over de gezondheid als over de duurzaamheid van voedingsmiddelen.  

Fietslessen

Het RIVM ontwikkelde al een theoretisch model waarmee inzicht verkregen wordt in de relaties tussen gedrag en leefstijl, gezondheid, duurzaamheid en gelijkheid, en om tot effectieve projecten te komen. Dat wordt nu onder meer gebruikt voor een digitale discussiemethode voor beleidsmakers en projectontwerpers.

“Zoek eerst uit waarom mensen het gewenste gedrag wel of niet vertonen”, licht van der Vliet het beslismodel toe. Bijvoorbeeld: Waaróm pakken zoveel wijkbewoners de auto? In Rotterdam Zuid bleek een van de redenen dat fietsen in bepaalde wijken niet ‘hip’ werd gevonden. De projectleiders speelden hierop in door fietslessen voor kinderen te laten geven op de populaire BMX-fietsen. “De kinderen gaan nu vaker op de fiets naar school, en worden minder vaak met de auto gebracht. Beter voor milieu en gezondheid.”

Voorlichting is vaak niet genoeg, leert het onderzoek: veel mensen laten zich meer leiden door prijs en gemak, dan door gezondheid en duurzaamheid. De gewenste gedragsverandering moet dus op allerlei manieren gemakkelijk worden gemaakt. Bijvoorbeeld door én fiets- en voetpaden aan te leggen, én vouchers in te stellen die groenten in de lokale supermarkten goedkoper maken. Ook grotere bedrijven kunnen hierbij een rol spelen, zegt Van der Vliet. “In Griekenland werkt Philips mee aan een INHERIT-pilot. Het doel ervan is om met e-coaching juist de lage inkomensgroepen te stimuleren om meer te bewegen.”

Lees het artikel over de Voedseltuin in Rotterdam

Meer informatie: www.fietsenopzuid.nl

www.inherit.eu/db-results