Wereldwijder naar binnen en buiten

Inclusieve mondiale duurzame ontwikkeling, thema van de Nationale Wetenschapsagenda moet onderzoekers onder meer uitdagen tot samenwerking met niet-westerse collega’s. “Problemen, oplossingen, wetenschappelijke kennis – ze zijn niet meer lokaal, we kunnen veel baat hebben bij samenwerking en uitwisseling.”

Zijn er verbindingen tussen duurzame ontwikkelingsdoelen in de Nationale Wetenschapsagenda en het werk van het RIVM? Wiebe Bijker, voorzitter van de stuurgroep NWO WOTRO Science for Global Development, en Hans van Oers, Chief Science Officer bij het RIVM laten desgevraagd en onafhankelijk van elkaar hun gedachten gaan over die vraag.

“Het RIVM besteedt meer aandacht aan de Duurzame ontwikkelingsdoelen dan ik bedacht zou hebben”, constateert emeritus hoogleraar Technologie en Samenleving Bijker verrast na een bezoek aan de website. Aan zeven van de zeventien door de VN vastgestelde duurzame ontwikkelingsdoelen wordt actief gewerkt - de voorlopige oogst van het project ‘Werelddoelen bij het RIVM.’ Hans van Oers, tevens hoogleraar Openbare Gezondheidszorg aan de Universiteit van Tilburg, begeleidt dat project. De VN-doelen én de Nationale Wetenschapsagenda waren aanleiding voor een verkenning hoe RIVM-onderzoek daar aan bijdraagt. “Inmiddels bekijken we wat we nog méér zouden kunnen doen.”

Lees verder: Draagkracht onze planeet

Hans van Oers vindt de nieuwe agenda voor wereldwijde duurzame ontwikkelingsdoelen een belangrijke ontwikkeling. “Willen we iets voor onze kinderen en kleinkinderen achterlaten, dan moeten we binnen de grenzen van de draagkracht van onze planeet blijven.” Overheden, zegt hij, betrekken duurzame ontwikkelingsdoelen inmiddels nadrukkelijker en in onderlinge samenhang in beleidsvoornemens. “Het is aan de landen zelf om te bepalen waar ze aan gaan werken. In Nederland doen wij het goed op een aantal subdoelen, zoals drinkwater, riolering en toiletten. Schone lucht voor iedereen is hier wel een probleem. Daar móet de Nederlandse overheid mee aan de slag. Het RIVM probeert vooral de voortgang van deze maatschappelijke doelen te monitoren aan de hand van meetbare indicatoren en rekenmodellen. Door, bijvoorbeeld, het effect op de luchtkwaliteit door te rekenen van de verhoging van de maximum-snelheid naar 130 km per uur.”

Schreeuwende behoefte kennis RIVM

Wiebe Bijker vertelt dat de route ‘Sustainable Development Goals voor inclusieve mondiale ontwikkeling’ in de Nationale Wetenschapsagenda een lange geschiedenis kent. “NWO WOTRO financiert al vijftig jaar onderzoek dat de ontwikkeling van niet-westerse landen ondersteunt. Dat vereist een integrale benadering van ecologische, sociale en economische aspecten.” Daarnaast verwacht hij dat nieuwe duurzame ontwikkelingsroutes uit de Nationale Wetenschapsagenda de onderzoeksagenda’s NWO-breed sterker gaan bepalen.

In de beleidsondersteunende rol die het RIVM speelt, primair in Nederland,  kan het zinvol zijn ook duurzame ontwikkelingsdoelen in de derde wereld daarbij in het achterhoofd te houden, meent Bijker. “Het RIVM beschikt over veel expertise op gebieden als gezonde leefomgeving, circulaire economie, sanitaire voorzieningen en infectieziekten. In veel derdewereldlanden is daar schreeuwende behoefte aan. Andersom gebeurt ook dáár van alles. Zelf heb ik onlangs een project in India afgerond. In India leidt het afbranden van gewasresten na de rijstteelt tot veel milieuschade. Bekeken is of rijstboeren de resten kunnen winnen voor de productie van biogas. In samenwerking tussen diverse wetenschappers, praktijkmensen en boeren zijn oplossingen en ideeën bedacht die ook relevant kunnen zijn voor het werk dat het RIVM op verschillende terreinen doet, zoals voedselproductie en milieu. Problemen, oplossingen, wetenschappelijke kennis – ze zijn niet meer lokaal, we kunnen veel baat hebben bij samenwerking en uitwisseling.”

 

Maatschappelijke doelstellingen

“Door de complexiteit van problemen lukt het niet om ze in je eentje op te lossen”, meent ook Hans van Oers.  “Het RIVM participeert al in veel internationale netwerken, ook buiten de EU, bijvoorbeeld in WHO-verband en in China bij de infectieziektebestrijding. Weliswaar nog niet heel duidelijk gelinkt aan de duurzame ontwikkelingsdoelen: dat vergt tijd en bewustwording en kan nog beter.  Maar die doelen zijn er natuurlijk wel degelijk.”

Wiebe Bijker zou daarnaast inzetten op onderzoek en innovatie vanuit maatschappelijke doelstellingen. “Het RIVM noemt de doelstelling  ‘einde aan de honger’. Er is een vrij groot programma van NWO WOTRO naar duurzame voedselproductie wat daar bij zou kunnen aansluiten. Ook bij de doelen over ‘goede gezondheid en welzijn’en ‘water en sanitaire voorzieningen’ is samenwerking met Afrikaanse, Zuid-Amerikaanse en Aziatische landen voorstelbaar.”

Dit laatste is al realiteit in het Collaborating Centre Risk Assessment of Pathogens in Food and Water dat het RIVM coördineert, met onder meer projecten in Mozambique en Ethiopië. Lees het artikel hierover in dit magazine.