Bof op een hockeyclub

hockey

D. van der Zande, J. van den Brand

In het voorjaar van 2015 kregen 9 jong-volwassen spelers van het heren 1-team van een hockeyclub uit de regio Haaglanden de bof. Alle spelers waren volledig tegen bof gevaccineerd. Een initiële bron is niet gevonden. Opvallend in deze casus was de ‘route’ van de melding aan de GGD.

Uitbraak

Eind maart 2015 meldde een infectioloog van een regionaal ziekenhuis een vermoedelijke bofuitbraak bij een hockeyclub. Zij deed dit op verzoek van een verpleegkundige uit hetzelfde ziekenhuis die een zoon had met klachten die leken op bof. De jongen maakte deel uit van een hockeyteam waarin 2 andere teamgenoten ook klachten hadden die leken op bof: zwelling van de speekselklieren en slikproblemen, al dan niet met koorts. De eerste speler was half maart ziek geworden en de andere twee eind maart. De betrokken huisartsen waren op de hoogte van de klachten van hun patiënten maar vonden het niet nodig om diagnostiek in te zetten: men vond het klinisch beeld al voldoende duidelijk. Daags na de eerste melding aan de GGD werden weer 3 spelers gemeld met vergelijkbare klachten. De GGD besloot toen om voor 3 patiënten OGZ (openbare gezondheidszorg)-diagnostiek te laten verrichten door het RIVM. Met PCR (polymerase chain reaction) werd bof bevestigd en na verdere typering bleek het te gaan om genotype G. In de 2 maanden daarna werden nog 3 spelers gemeld Zij waren half april, begin mei en eind mei ziek geworden. Bij 2 van hen werd de diagnose bof bevestigd met PCR.Half april werden 2 vriendinnen van spelers uit het hockeyteam ziek. Bij 1 vriendin werd bof aangetoond met PCR op een keeluitstrijk. De andere vriendin had klinische verschijnselen, maar heeft niet meer meegewerkt aan diagnostiek.

De leeftijd van de patiënten varieerde van 17 t/m 23 jaar. Met uitzondering van een van de zieke vriendinnen waren alle patiënten volledig gevaccineerd tegen bof, mazelen en rodehond (BMR). De niet gevaccineerde vriendin werd nog wel preventief gevaccineerd tegen BMR op 3 april, maar het was te laat om te voorkomen dat ze ziek werd. Haar eerste ziektedag was 12 april.

Het verloop van de uitbraak paste bij de incubatieperiode namelijk 12 tot 25 dagen en de besmettings- periode van 1 tot 2 dagen voor tot 5 dagen na het opzetten van de speekselklieren.

Maatregelen

De GGD deed regulier bron- en contactonderzoek bij alle patiënt waarbij  geïnformeerd werd  naar eventueel niet volledig gevaccineerde contacten van de indexpatiënt. Diagnostiek werd uitgevoerd door het RIVM en de GGD bracht de hockeyclub op de hoogte van de situatie. De spelers van de betrokken teams die niet of niet volledig gevaccineerd waren tegen de bof, werden geadviseerd om dit alsnog bij de GGD te laten doen. Hiervoor meldde zich uiteindelijk niemand aan.

Het brononderzoek door de GGD leverde geen duidelijke besmettingsweg op. De patiënten woonden in verschillende gemeenten in Zuid-Holland, waaronder 3 buiten de regio van de GGD Haaglanden. Ze volgden opleidingen/studies van het MBO, HBO en universiteit op verschillende locaties, Ze waren lid van verschillende studentenverenigingen en bezochten verschillende uitgaansgelegenheden. Het enige waar ze samen aan meededen waren de hockeytrainingen en -wedstrijden. Omdat het de gewoonte is om de drinkbidons met elkaar te delen, is het zeer aannemelijk dat het bofvirus zich zo heeft verspreid onder de teamleden. Waarschijnlijk zijn nog meer spelers besmet geraakt, maar het ziekteverloop bij hen was ofwel heel mild of ze zijn niet gemeld bij de GGD.

Het RIVM adviseerde de GGD om te overwegen de huisartsen in de regio op de hoogte te brengen van de uitbraak. De GGD besloot echter dit niet te doen omdat de spelers van de hockeyclub verspreid over de hele provincie woonden, ook buiten het werkgebied van de GGD Haaglanden, en er waren al 3 GGD’en betrokken bij deze uitbraak. Ook speelde mee dat het verloop van de ziekte bij alle patiënten mild was. De GGD bracht wel de Studenten Gezondheidzorg in Delft op de hoogte en adviseerde hen alert te zijn omdat er in 2009-2012 een grote uitbraak van bof onder Delftse studenten was geweest (met landelijke uitbreiding). Verder werden de artsen-microbiologen van de regionale ziekenhuizen geïnformeerd.

 

Figuur 1. Aantal bofpatiënten in Nederland - 1 januari t/m 23 juni 2015 – uitgesplitst naar GGD-regio en moleculaire typering

Conclusie

In 2015 kwam bij GGD Haaglanden een melding binnen van een uitbraak van bof. In tegenstelling tot wat meestal gebeurt, werd de melding gedaan door een oplettende ouder van een van de patiënten. De meeste patiënten waren spelers van een hockeyclub en waren volledig gevaccineerd tegen bof. Ondanks de hoge vaccinatiegraad in Nederland blijft het bofvirus circuleren of wordt opnieuw geïntroduceerd en ontstaan met regelmaat uitbraken. Met ingang van de nieuwe Wet publieke gezondheid in 2008 is de meldingsplicht voor bof opnieuw ingevoerd.

Er zijn meerdere mogelijke oorzaken beschreven van de bofuitbraken onder mensen die gevaccineerd zijn: verminderde immuniteit na verloop van tijd (waning immunity) of verminderde immuniteit door mismatch van de vaccinstam en de circulerende stam. De verantwoordelijke bofstam van deze uitbraak was van het genotype C, terwijl de bofvaccinatiestam van het genotype A is. Daarnaast waren de patiënten, gezien hun leeftijd, waarschijnlijk langere tijd geleden gevaccineerd. Op het moment van deze uitbraak werd het bofgenotype G alleen in Zuid-Holland gevonden (Figuur 1).

Auteurs

D. van der Zande, J. van den Brand, GGD Haaglanden, Den Haag

Correspondentie

dianne.vanderzande@ggdhaaglanden.nl

Literatuur

 

  1. Whelan J, Binnendijk R van, Greenland K, Fanoy E, Khargi M, Yap K, Boot H, Veltman N, Swaan C, Bij A van der, de Melker H, Hahné S. Ongoing mumps outbreak in a student population with high vaccination coverage, Netherlands,
  2. 2010. Euro Surveill. 2010; 15(17): pii=19554.Available online: http://www.eurosurveillance.org/ViewArticle.aspx?ArticleId=19554
  3. Brockhoff HJ, Mollema L, Sonder GJ, Postema CA, Binnendijk RS van, Kohl RH, Melker HE de, Hahné SJ. Mumps outbreak in a highly vaccinated student population, The Netherlands, 2004. Vaccine. 2010 Apr 9;28(17):2932-6. Epub 2010 Feb 25.
  4. Gouma, S, Velduijzen I, Binnendijk R van. Identificatie van bofclusters op basis van moleculaire typering
  5. Infectieziekten Bulletin, Jaargang 27, nummer 10, 2016

Infectieziekten Bulletin, jaargang 29, nummer 3, maart 2018