Pinkpop: de rol van de GGD in het kader van infectiepreventie en infectieziektebestrijding

Infectiepreventieadviezen voorafgaand aan Pinkpop

In de Wet publieke gezondheidszorg (WPG) is vastgelegd dat de gemeente verantwoordelijk is voor het bevorderen van de technische hygiënezorg binnen haar grenzen en wordt technische hygiënezorg omschreven als: ‘Nagaan waar risico’s bestaan op overdracht van infectieziekten en maatregelen voorstellen om deze risico’s met betrekking tot hygiëne en veiligheid te verminderen.’ (2) De GHOR treedt bij de advisering voor de vergunningverlening bij evenementen op als contactpersoon namens onze GGD, zodat de gemeente een gezamenlijk aanspreekpunt heeft.

De inspecteur technische hygiënezorg heeft 2 keer per jaar een overleg met de evenementencoördinator van de GHOR over publieksevenementen. De belangrijkste vragen tijdens dit overleg zijn: Welke gezondheidsrisico's brengt dit evenement met zich mee voor de gezondheid van de bezoekers en Welke maatregelen dienen te worden genomen om deze risico's te beperken/voorkomen? Door rekening te houden met de kwetsbaarheid van bepaalde groepen mensen en het soort evenement wordt geadviseerd of extra voorzieningen op het gebied van hygiëne nodig zijn. Bij Pinkpop is er een onderscheid tussen bezoekers die voor korte duur verblijven (1 dag) en bezoekers die meerdere dagen verblijven, waaronder bezoekers die ook overnachten op de tijdelijke campings (in eigen tenten).

De unit H&I adviseert voor Pinkpop een aantal hygiënevoorschriften voor:

• tijdelijke drinkwatervoorzieningen;
• tijdelijke horeca (algemeen);
• toiletten;
• kleedruimten en douches;
• preventie van legionellose;
• verblijf op de tijdelijke kampeergelegenheid;
• de EHBO-post;
• afvalverwijdering;
• het lozen van afvalwater;

Ook adviseert H&I over maatregelen om gehoorschade bij bezoekers te voorkomen.

Een concreet voorbeeld van de hygiënevoorschriften is dat op het festivalterrein van Pinkpop bij ieder van de 4 aanwezige podia ten minste 3 toiletgroepen beschikbaar zijn. Daarnaast is bij ieder podium minstens 1 gratis drinkwaterpunt beschikbaar gesteld door Water Maatschappij Limburg en zijn er op het festivalterrein 6 EHBO-posten.

Organisatoren van dit soort evenementen moeten voor het krijgen van een vergunning voldoen aan de richtlijnen voor publieksevenementen (www.lchv.nl) van het Landelijk Centrum voor Hygiëne en Veiligheid (LHCV) van het Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (RIVM).

Rol GHOR bij Pinkpop

Voorbereidende fase

Bij een evenement in een gemeente is de burgemeester eindverantwoordelijk voor de openbare orde en veiligheid. Deze verantwoordelijkheid begint bij de voorbereiding. De betrokken GHOR treedt hierbij op als adviseur, op grond van de Wet veiligheidsregio’s. Conform deze wet adviseert de GHOR de burgemeester samen met multidisciplinaire partners, zoals politie en brandweer. (3)

De Veiligheidsregio Zuid-Limburg, waaronder de GHOR, heeft een brochure opgesteld ter ondersteuning van het organiseren van evenementen. De organisator dient zich te houden aan de vergunning die wordt afgegeven door de gemeente.

In verband met de grootte van Pinkpop en de impact die het heeft op de regio (zowel omwonenden als het verkeer), starten de voorbereidende overleggen met alle partijen ongeveer een half jaar voor de vastgestelde datum. Tijdens deze overleggen wordt teruggekeken naar de evaluatie van het jaar ervoor waaruit signalen zo nodig vertaald worden naar nieuwe acties, zoals een andere inrichting van het terrein of een uitbreiding van het aantal EHBO-posten. De evenementencoördinator van de GHOR stelt een geneeskundig advies op, waarin onder andere wordt aangegeven hoeveel hulpverleners nodig zijn en op welk niveau ze actief moeten zijn. Bij dit laatste valt te denken aan ambulancebemanning of het aantal EHBO’ers. Ook wordt aangegeven aan welke eisen een EHBO-post moet voldoen, conform de landelijke handreiking geneeskundige advisering publieksevenementen opgesteld door GHOR Nederland (3) ten aanzien van:

• de herkenbaarheid (zoals het gebruik van internationale symbolen bij de verwijzing naar de post);
• de bemanning (onder andere permanente bemanning van iedere post met ten minste 1 EHBO’er);
• de post zelf, bijvoorbeeld dat deze gemakkelijk bereikbaar is voor ambulances;
• de aanwezige voorzieningen (zoals een brancardtafel);
• ook dient er een medische post aanwezig te zijn met ten minste 1 arts om grote druk op de reguliere medische zorg te voorkomen;
• verder zijn er op iedere post fecespotjes en keelswabs aanwezig, zodat tijdig gestart kan worden met het inzetten van diagnostiek.

Tijdens Pinkpop

Tijdens Pinkpop zal er een officier van dienst-geneeskundig (OvD-G) aanwezig zijn, die aansturing geeft en verantwoordelijk is voor het geneeskundige proces ter plaatse. Tijdens het evenement zal hij/zij plaatsnemen in het PCC (Pinkpop Control Center) waar onder andere beveiliging, politie, brandweer, GHOR en de Pinkpoporganisatie aanwezig zijn om bij een calamiteit meteen te kunnen handelen. In het PCC wordt meerdere malen per dag overlegd tussen deze partijen. Indien hieruit relevante gezondheidskundige signalen naar voren komen, worden deze door de OvD-G gedeeld met de algemeen commandant geneeskundige zorg (ACGZ). Hierbij heeft de OvD-G nauw contact met de meldkamer ambulancezorg (MKA) en de ACGZ. Afhankelijk van het soort signaal kan er deskundige hulp worden gevraagd aan bijvoorbeeld de dienstdoende arts infectieziektebestrijding (IZB) van de GGD

Na Pinkpop

Zodra Pinkpop is afgelopen wordt het hele traject geëvalueerd en wordt door de organisatie en betrokken partijen zoals GHOR, brandweer, politie en gemeente bepaald waar in een volgende editie meer aandacht aan moet worden gegeven. Ook wordt het werk van alle betrokken geneeskundige instanties geëvalueerd.

Infectieziektebestrijding tijdens Pinkpop

Het grondige toezicht op de (voedsel)hygiëne en de zorgvuldige voorbereiding door meerdere partijen beperken de kans op een uitbraak van een infectieziekte tijdens Pinkpop. Desalniettemin moet er een structuur zijn die signalen van mogelijke uitbraken kan oppakken en beteugelen. Omdat aan voedsel gerelateerde uitbraken, bijvoorbeeld veroorzaakt door norovirus, zich in korte tijd (binnen 1 dag) kunnen verspreiden, zal aan de hand van zo’n uitbraak de structuur van de infectieziektebestrijding tijdens Pinkpop hier worden uitgelegd

Nadat de dienstdoende arts IZB door de ACGZ het signaal heeft gekregen dat een x-aantal personen zich hebben gemeld bij de medische post met braken en diarree, gaat de arts IZB eerst aan de slag om het beeld compleet te krijgen. Hij zal via de ACGZ gegevens opvragen over de ernst van het ziektebeeld (onder andere wel/geen bloed bij ontlasting, wel/geen koorts, ziekenhuisopname wel/niet noodzakelijk), of er zieken zijn onder festivalgangers of personeel (of beide groepen) en of een relatie met voedsel waarschijnlijk is. Hij zal ACGZ wijzen op de noodzaak van goede (hand)hygiëne en dat enkele toiletten alleen beschikbaar moeten worden gemaakt voor de zieken en dat diagnostiek ingezet moet worden. De arts IZB zal vervolgens contact opnemen met de arts-microbioloog om hem/haar op de hoogte te brengen en potentiële ziekteverwekkers door te spreken. Dit gesprek wordt teruggekoppeld aan de ACGZ die daarna de OvD-G op het festivalterrein op de hoogte brengt van eventuele adviezen of vragen. De ACGZ fungeert hierbij als centrale spil. Na iedere update van de ACGZ wordt er gekeken of het noodzakelijk is of een GGD-arts/verpleegkundige IZB ter plaatse moet komen. Als er sprake is van onrust op het terrein, kan de afdeling IZB, en eventueel de hele GGD, opgeschaald worden.

Bij een mogelijke link met voedsel neemt de arts IZB contact op met de Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit (NVWA). Zij zullen het verdachte voedsel proberen te traceren en te onderzoeken op de verdachte micro-organismen. Hierbij wordt nauw contact gehouden met de arts IZB.

Bij een mogelijk aan voedsel gerelateerde uitbraak stelt de afdeling IZB een vragenlijst op om een epidemiologische link met een voedselproduct in beeld te krijgen. Via een persbericht zal het publiek gevraagd worden om medewerking door de vragenlijst in te vullen. Indien er zich zieken onder de personeelsleden (zoals betrokken bij catering en bewaking) bevinden, is er een bestand met contactgegevens beschikbaar bij de Pinkpoporganisatie. Idealiter komen via deze acties zowel de microbiologische - als de epidemiologische bevestiging van de verwekker, inclusief voedselproduct, van de uitbraak. Na afloop zal met alle betrokkenen een evaluatie van de (aanpak van de) uitbraak plaatsvinden om de structuur voor de toekomst verder te optimaliseren.

Conclusie

Het grote aantal bezoekers van Pinkpop gedurende meerdere dagen, en de mogelijkheid om op het terrein te overnachten, maken dat infectiepreventie en een goede structuur voor infectieziektebestrijding essentieel zijn. Hierbij zijn verschillende afdelingen binnen de GGD Zuid Limburg betrokken. Door deze maatregelen wordt het risico op uitbraken van infectieziekten tijdens Pinkpop geminimaliseerd. Wanneer een uitbraak zich toch voordoet, zorgt een vooraf bepaalde signalerings- & bestrijdingsstructuur ervoor dat die beheersbaar blijft.

Auteurs

J. Brouwers, M. Sillen, C. den Heijer, GGD Zuid Limburg

Correspondentie

Casper.denHeijer@ggdzl.nl

Literatuur

1. Website Pinkpop

2. Wet publieke gezondheid

3. GHOR Nederland. Landelijke handreiking geneeskundige advisering publieksevenementen

Infectieziekten Bulletin, jaargang 29, nummer 3, maart 2018

Foto: Andre Vehring/Vj453