Klaar voor de toekomst
De responsorganisatie van het RIVM was traditioneel vooral gericht op meten en bemonsteren. Bij incidenten met gevaarlijke stoffen zoals een brand, lekkage of explosie deed onze milieuongevallendienst (MOD) metingen en koppelde de resultaten terug aan het bevoegde gezag. Maar onze responsorganisatie kan veel meer betekenen. We bieden producten en diensten voor alle fases binnen de veiligheidsketen. Een greep uit onze plannen.
Bij het zien van uitslaande vlammen of rookwolken, bij het horen van explosies of bij stankoverlast willen mensen in de omgeving gelijk weten: ‘wat is er aan de hand, wat moet ik doen en loop ik risico?’. Dat is heel logisch. Alleen het laten zien van meetresultaten is dan niet genoeg. Het gaat in zo’n situatie om de betekenis van die resultaten voor mens en milieu. De MOD stelt zich steeds sterker op als vraagbaak voor en ondersteuner van lokale en regionale overheden en hulpverleningsdiensten.
De MOD kan ook helpen zónder monsters te nemen of metingen te doen op de plaats van een incident. Al in de koude fase kunnen wij kennis en informatie bieden aan onze klanten. Hiermee faciliteren wij hen in de warme fase onmiddellijk in hun werk. Dat geldt ook voor sluimerende incidenten: situaties die geen acuut gevaar voor mens en milieu zijn, maar waarop veiligheidsregio’s zich wel willen voorbereiden. Daarnaast kunnen wij een second opinion of een deskundig tegengeluid laten horen. Bijvoorbeeld in situaties waarin burgers onjuiste informatie delen over risico’s van gevaarlijke stoffen.
Bij langer durende incidenten kunnen wij scenario’s uitwerken over het verloop van een incident. We kunnen berekenen welke stoffen mogelijk vrijkomen en actief meedenken over een passende aanpak. Bovendien bezit het RIVM kennis die van belang is na afloop van een incident. Bijvoorbeeld om burgers een beeld te geven van effecten op de lange(re) termijn. Daarnaast denken wij actief mee over de communicatie rondom de aanpak van het incident of het voorkomen en beperken van eventuele effecten. Wij communiceren hier zelf over of ondersteunen onze partners in hun externe communicatie.
Koud, warm en nazorg
De komende jaren bouwt de RIVM responsorganisatie milieu verder aan een brede inzetbaarheid. Het RIVM biedt een totaalpakket aan van producten en diensten voor alle fases in de veiligheidsketen.
1. De koude fase: het ondersteunen van klanten bij de voorbereiding op de inzet bij incidenten en calamiteiten. Wij richten ons hierbij bijvoorbeeld op de risico’s en effecten van blootstelling aan gevaarlijke stoffen.
2. De warme fase: optreden samen met de operationele diensten om ter plekke het vrijkomen van gevaarlijke stoffen in beeld te brengen. Door maatwerk, onder andere via monstername, metingen, analyses en het bepalen van het effectgebied. Daarnaast analyseren wij data en geven advies op basis van onze expertise.
3. De na(zorg)fase: advies en ontsluiten van kennis over de terugkeer naar de ‘normale’ situatie van vóór het incident. Het in kaart en beeld brengen van mogelijke (lange termijn) effecten op het gebied van milieu en gezondheid en proactief meedenken over maatregelen om gezondheidsschade te voorkomen of beperken.
Concrete activiteiten
In 2018 zijn we begonnen om onze vernieuwde dienstverlening in te richten. Daar gaan we in 2019 mee verder. Concreet betekent dit bijvoorbeeld dat wij toewerken naar één centrale ingang naar onze kennis. Daar hoort bij dat we actief (landelijk beschikbare) kennis bundelen en delen. We houden een overzicht bij van ervaringen die we hebben opgedaan bij onze inzetten en bij opleidingen, trainingen en oefeningen. Met die informatie kunnen we trends en kennislacunes ontdekken. En ons vervolgens richten op het aanpassen van onze strategie en technieken voor het meten van gevaarlijke stoffen.
Daarnaast investeren wij nog meer in onze netwerken via onder meer het inzetten van liaisons. De liaison symboliseert een uitgestoken hand en een warm lichaam op locatie. Een (sparring)partner voor de veiligheidsregio’s tijdens incidenten.
Als het gaat om diensten in de voorbereidende fase hebben we enkele specialistische trainingsmodules opgezet over ongevallen met chemische, biologische en radiologisch-nucleaire (CBRN) stoffen. Deze modules zijn bijvoorbeeld voor specialisten van de brandweer, defensie, GGD’en, Rijkswaterstaat, het Landelijk Team Forensische Opsporing (LTFO) of de Inspectie Leefomgeving en Transport (ILT). En om sneller duidelijkheid te kunnen geven over vrijgekomen stoffen en de mogelijke risico’s lenen we sinds begin 2019 apparatuur uit waarmee de brandweer zélf monsters kan nemen.
Tot slot gaan we samen met de brandweer experimenten doen. Experimenten waarmee we nieuwe kennis ontwikkelen over het meten van stoffen en het in kaart brengen van risico’s.
Heeft u vragen of wilt u meer informatie? Neemt u dan contact met ons op via incident@rivm.nl