Zender uit en ontvanger aan
Bewonersorganisatie Eigenwijks speelde een cruciale rol bij het werven en begeleiden van deelnemende bewoners voor het project KIJK! Een gezonde wijk. Directeur Dick Glastra van Loon adviseert onderzoekers: "Bedenk vooraf wat je voor bewoners kunt betekenen."
Binnen de bewonersorganisatie Eigenwijks werd op initiatief van de gemeente en GGD al jaren gewerkt aan een groter gezondheidsbewustzijn van de bewoners in de Amsterdamse wijk Slotermeer. De bewonersorganisatie had de werving en training van gezondheidsambassadeurs al goed geregeld. Daardoor waren er al bewoners actief die buurtgenoten erop attenderen en stimuleren gezonder te leven. Het onderzoek KIJK! Een gezonde wijk kon hier op een mooie manier bij aansluiten.
Gezondheidsambassadeurs en expertgroep
Het onderzoek in Slotermeer bracht wetenschap en bewonersparticipatie op een mooie manier bij elkaar, vindt Glastra van Loon. “De onderzoekers konden gebruik maken van de gezondheidsambassadeurs die binnen Eigenwijks actief waren. Ook werd er een expertgroep opgericht die meedacht bij het project. De ambassadeurs wierven via hun eigen netwerk bewoners voor het meedenken bij het project en verzamelen van onderzoeksgegevens over de positieve en negatieve kenmerken van hun leefomgeving. Dat kostte weinig moeite. Juist omdat het via hun eigen netwerk ging.”
Regie bij bewoners
Deze manier van samenwerken met onderzoekers is nieuw, vertelt hij. “Eigenwijks werkt zeker niet mee aan elk onderzoek dat voorbij komt. De meeste onderzoeken houden we buiten de deur als het de bewoners niets oplevert. Maar bij dit onderzoek waren bewoners zelf in de lead. Vaak lukte het om aan te sluiten bij het lopende werk in de actieve groepen binnen Eigenwijks. Daar introduceerden we de onderzoeker en zorgden voor de nodige vertaalslag. Dat leverde de deelnemers een groter gezondheidsbewustzijn op.”
Bewoners positief over eigen invloed
Deelnemende bewoners die als gezondheidsambassadeur hebben meegewerkt ontdekten inderdaad dat ze meer betrokken raken bij het reilen en zeilen in de buurt. “Ik vind het heel mooie ervaring. Het is goed voor ons, juist in die buurt. Gezondheid is belangrijk,” vertelt een deelnemer. Het project geeft haar een positiever beeld van haar eigen invloed op haar leefomgeving.
Nieuwe manier van samenwerken
Glastra van Loon heeft er nooit bij stil gestaan dat een groot onderzoeksinstituut zoals het RIVM een onderzoek ook op deze manier kan aanpakken. “We hebben er veel van geleerd om ook andere partijen in deze manier van werken mee te nemen. Het was best complex, omdat het nu vooral ging om wat voor de bewoners belangrijk was.” Een ervaring die de bewonersorganisatie graag deelt met andere organisaties. Tijdens de landelijke Opbouwwerkconferentie is een aantal opbouwwerkers bij Eigenwijks geweest om te leren over het werken met gezondheidsambassadeurs. En met datzelfde doel kwam er een delegatie uit Drenthe naar Amsterdam.
’Ga niet vertellen wat goed is voor de mensen in de wijk, maar wees oprecht nieuwsgierig naar wat zij belangrijk vinden’
Wees nieuwsgierig
Glastra van Loon adviseert onderzoekers vooraf te bedenken wat het onderzoek voor bewoners in de wijk kan betekenen. “Geef hen daadwerkelijk invloed op het proces van meten en weten. En sta ervoor open om van hen te leren: dus zender uit en ontvanger aan. Ga niet vertellen wat goed is, maar wees oprecht nieuwsgierig naar wat bewoners eigenlijk onder gezondheid verstaan. Geef hen de kans om te leren over gezondheid. Het is een groot voordeel dat bewoners 24 uur per dag aanwezig zijn in hun buurt en met heel veel zijn. Daardoor kunnen ze onderzoekers aan een enorme hoeveelheid data helpen.”