Lessen uit Preventie in de Buurt

Les 1: Samenwerken begint bij ontmoeting

Samenwerken aan gezondheid op wijk-, buurt- of dorpsniveau begint als professionals vanuit preventie, zorg en welzijn elkaar ontmoeten. Een werksessie is een goed middel om elkaar te leren kennen. Je vergroot je netwerk, leert elkaar kennen en vertrouwen en verwijst makkelijker naar elkaar door. Zo creëer je meer ruimte en aandacht voor preventie. Uit de evaluatie weten we dat door de werksessies het belang van wijkgericht samenwerken en het inzetten op leefstijladvisering bij meer professionals op het vizier gekomen is. En we zien dat veel deelnemers de samenwerking na afloop van de werksessie verder oppakken of verbinden aan bestaande initiatieven.

Les 2: Neem de tijd om elkaar te leren kennen

Het project Preventie in de Buurt laat ook zien dat het niet altijd gemakkelijk is om tot concrete samenwerkingsafspraken te komen. Professionals vanuit verschillende domeinen spreken een andere taal en hebben een andere cultuur. Neem daarom voldoende de tijd om elkaar goed te leren kennen en goed naar elkaar te luisteren. Het helpt wanneer je samen een gemeenschappelijk doel formuleert. Waar wil je met elkaar naartoe in de wijk? En hoe kan ieder daar vanuit de eigen rol aan bijdragen?  

Les 3: Zorg voor een lokale kartrekker

Verschillende partijen trokken een werksessie, een gemeente, GGD, ROS, welzijnsorganisatie of een huisartsenpraktijk. Vanuit het project kunnen we geen voorkeur aangeven wie de kartrekker zou moeten zijn. Wel is duidelijk dat er altijd een procesverantwoordelijke moet zijn. Om de samenwerking na afloop van de werksessie een vervolg te geven. Een kartrekker weet de vaart in het proces te houden, anderen te enthousiasmeren en dingen voor elkaar te krijgen. Zoals draagvlak bij organisaties, maar ook financiering en borging binnen bestaande plannen en samenwerkingsstructuren. Deelnemers aan de werksessies noemen de betrokkenheid van de gemeente in die zin als heel waardevol. 

Les 4: Betrek de huisarts vanaf het begin via de eigen kanalen

De betrokkenheid van de huisarts is van belang. Via het NHG hebben we de professionals in de huisartsenpraktijk goed bereikt. We raden lokale professionals dan ook aan om de huisarts en praktijkondersteuner vooral te betrekken via bestaande structuren. Denk hierbij aan zorg- en huisartsengroepen, gezondheidscentra, ROS'en, LHV-huisartsenkringen en kaderhuisartsen. De huisarts is graag vanaf de start van een project betrokken. Houd er rekening mee dat huisartsen beperkt tijd hebben en plan bijeenkomsten bij voorkeur aan het eind van de middag of begin van de vooravond.

Les 5: Betrek inwoners bij de werksessies

Bij diverse werksessies waren inwoners aanwezig. De betrokkenheid en inbreng van buurtbewoners zien de deelnemers als een succesfactor. Een wijk of dorp leent zich er heel goed voor om buurtbewoners te betrekken, zij weten wat er speelt en hoe de aansluiting gemaakt kan worden met de mensen om wie het gaat. Nodig daarom buurtbewoners uit als je een werksesssie wilt gaan organiseren.

Les 6: Bedenk wat je als GGD kunt betekenen en treed daar proactief mee naar buiten

Hoewel de GGD beschikt over veel relevante data, kennis en expertise op gebied van gezondheid en leefstijl blijken zij nog geen vanzelfsprekende samenwerkingspartner te zijn in de wijk. Het is bij professionals uit andere domeinen niet altijd duidelijk welke rol de GGD kan vervullen op wijk-, buurt- of dorpsniveau. En bovendien verschilt het per GGD-regio hoe zij die rol (mogen) invullen. Wij adviseren GGD-en om, samen met hun opdrachtgevers, goed na te denken welke rol zij kunnen vervullen, daarmee proactief naar buiten te treden en taken en verantwoordelijkheden te bespreken en vast te leggen.

Overige tips

  • Creëer draagvlak bij relevante stakeholders. Het nut en noodzaak van samenwerking moet op alle niveaus in een organisatie gevoeld worden. Dus de professional die werkt in de wijk, maar ook diens leidinggevende en de directie. Investeer daarin.
  • Zorg voor voldoende financiële middelen. Sluit vooral aan bij lopende trajecten in de wijk, gemeente of regio (denk bijvoorbeeld aan initiatieven die voortkomen uit JOGG of GIDS). Of onderzoek samen met de huisarts wat de mogelijkheden zijn vanuit O&I financiering. Dit is budget om de organisatie en infrastructuur (O&I) binnen de eerstelijnszorg te versterken.
  • Zorg voor continuïteit. Professionals kunnen wisselen van functie. Daarom is het belangrijk elkaar regelmatig te blijven ontmoeten om zo het netwerk te behouden en te versterken. Leg daarom ook afspraken vast.