"Er gaat een wereld voor je open"
Een lift brengt je naar een donkere ruimte. Bezoekers verplaatsen zich zo van de wereld die ze met hun eigen ogen kunnen zien naar de onbekende, onzichtbare wereld. “Dat is de wereld van de microben,” vertelt Buikx. “Zo maken we duidelijk hoe deze kleinste organismen werken en waarom ze zo nuttig zijn. Zonder hen is er geen leven op aarde mogelijk. Bacteriën, virussen, schimmels – de meeste mensen vinden ze een beetje vies of onsmakelijk. Sommige zijn dat, maar lang niet alle. Ze zijn bijvoorbeeld heel belangrijk voor de spijsvertering.”
'Samen hebben we de verhaallijn bepaald'
In het museum zijn – voor het eerst ter wereld – levende microben te zien via microscopen. Deze hoogtechnologische apparatuur is aangesloten op een kijker en een joy stick zodat ze voor het publiek bruikbaar zijn. Kinderen snappen daardoor meteen hoe ze moeten worden bediend, zegt Buikx met een glimlach. Filmpjes en tekst geven nog aanvullende informatie.
Bacteriën en virussen
Op dezelfde manier wordt duidelijk gemaakt hoe bacteriën resistent kunnen worden tegen antibiotica. ’s Middags is er een laborant van Micropia aanwezig die laat zien waarom antibiotica alleen bij een bacteriële infectie werken en niet bij een verkoudheid of griepje. Deze ziekten worden door een virus veroorzaakt. De laborant legt ook uit hoe je kunt beperken dat resistente bacteriën zich verspreiden. “Je kunt hier al je vragen stellen,” aldus het hoofd van het museum.
Antibiotica zijn van oorsprong natuurlijke stoffen. Microben gebruiken deze stoffen om hun bacteriële concurrenten uit de weg te ruimen. Als medicijn hebben ze in ons lichaam een vergelijkbaar effect: ze doden ziekteverwekkende bacteriën. Zo hebben antibiotica in de afgelopen decennia miljoenen levens gered.
Ongevoelig
“Helaas worden steeds meer bacteriën resistent tegen antibiotica”, licht Arnold van Maurik van het RIVM toe. Door antibiotica juist te gebruiken, beperk je dat ziekteverwekkers er ongevoelig voor worden. De antibiotica kunnen hun werk dan niet meer doen, wat het moeilijker maakt om weer beter te worden. “Het is daarom belangrijk dat antibiotica op de juiste manier gebruikt worden, en dat artsen deze medicijnen alleen voorschrijven als dat echt nodig is.”De groep 8-leerlingen die voor de opening van de tentoonstelling waren uitgenodigd, hebben er veel van geleerd. “We merkten aan hun reacties dat ze de basisboodschap over antibioticaresistentie ‘alleen goed en juist gebruiken’ hadden meegekregen,” aldus Van Maurik. Ze weten nu ook dat deze bacteriën zich via handen razendsnel kunnen verspreiden. “Met de ontwikkelde route wordt dus een breder publiek bereikt om dit onderwerp duidelijk uit te leggen.”
De route is een aanvulling op een paar bestaande onderdelen van het museum over antibiotica.
Samenwerking smaakt naar meer
Het RIVM leverde de inhoudelijke kennis over antibioticaresistentie. “Samen hebben we de verhaallijn bepaald,” zegt Buikx. “Zij leverden de inhoud en wij vertaalden die naar een ‘museale’ vorm.” Volgens Buikx en Van Maurik verliep de samenwerking heel prettig en smaakt het zeker naar meer. “Als we de financiering rondkrijgen, willen we er graag een vaste tentoonstelling van maken.”
Micropia in Amsterdam wil een breed publiek enthousiast maken voor microbiologie: de wetenschap over het kleinste en machtigste leven op aarde. Voorbeelden zijn schimmels, gisten, algen en bacteriën. De route over antibioticaresistentie ‘Een knokpartij in je lijf’ is tot en met de voorjaarsvakantie van 2019 te zien.
Kijk op de RIVM-website voor meer informatie over antibioticaresistentie.