Onvolledige hepatitis B-vaccinatie. Toch voldoende beschermd?
Er kunnen zich situaties voordoen waarbij er voor iemand die het hepatitis B-vaccinatietraject doorloopt, tijdens het traject toch een risico is op besmetting. Deze situatie kan zich voordoen tijdens het werk maar er zijn ook andere omstandigheden denkbaar. Zo werd de Landelijks Coördinatie Infectieziektebestrijding (LCI) van het RIVM onlangs om advies gevraagd over een vrouw wier partner hepatitis B-drager is (HBsAg-positief) waardoor zij het advies had gekregen om zich te laten vaccineren. Ze had de eerste 2 vaccinaties al gekregen. Nu bleek dat zij graag zwanger wilde worden en geen condoom meer wilde gebruiken. De vraag was of daarmee gewacht moest worden tot na het voltooien van de vaccinatieserie op maand 6, of dat de vrouw nu al voldoende bescherming had opgebouwd om zichzelf en de toekomstige baby te beschermen.
In deze situaties is over het algemeen het advies om de serie af te maken en 4 tot 6 weken daarna te controleren of er een goede antistoftiter is opgebouwd. En tot die tijd seks te hebben met condoom. De GGD vraagt nu of de antistoftiter ook na 2 vaccinaties bepaald kan worden en of bij een uitslag van ≥ 10 lE/I het voor de vrouw veilig is om te proberen zwanger te worden.
Hepatitis B
Hepatitis B is een ontsteking van de lever die ontstaat door besmetting met het hepatitis B-virus. Het virus kan van moeder op kind bij de geboorte worden overgedragen. Daarnaast is infectie door seksueel contact of door contact met bloed mogelijk. Bij sommige patiënten wordt hepatitis B een chronische ziekte, die levercirrose of leverkanker veroorzaakt. Patiënten met chronisch hepatitis B blijven besmettelijk. In Nederland zijn ongeveer 40.000 mensen chronisch geïnfecteerd met het hepatitis B-virus.
Vaccinatie
Het is mogelijk om te vaccineren tegen hepatitis B. Bepaalde risicogroepen in Nederland wordt aangeraden om zich te laten vaccineren. Vanaf 2011 is de vaccinatie ook standaard opgenomen in het Rijksvaccinatieprogramma. Als er na een complete serie hepatitis B-vaccinaties voldoende antistoffen in het bloed aanwezig zijn, is men levenslang beschermd tegen hepatitis B. De effectiviteit van het vaccin na 3 vaccinatie is minimaal 90%, maar bij oudere en immuun gecompromitteerde patiënten is die lager. Herhaalde doses of hogere doses worden daarom bij hen aanbevolen als de antistoftiter te laag is na een vaccinatieserie.
Vaccineren in de zwangerschap?
Tijdens de zwangerschap is er geen contra-indicatie voor vaccinatie tegen hepatitis B. Er zijn geen (ernstige) bijwerkingen van het vaccin voor moeder en kind te verwachten. Echter waar mogelijk wordt vaccinatie in de eerste 3 maanden van de zwangerschap gemeden om te voorkomen dat het vaccin wordt gezien als oorzaak van bijvoorbeeld een miskraam.
Antwoord
Bij sommige mensen, vooral bij een leeftijd onder de 40 jaar, kunnen beschermende hepatitis-B-oppervlakteantistof- titers (anti-HBs) al worden bereikt na 1 of 2 vaccinaties. Zo krijgen adolescenten 2 vaccinaties tegen hepatitis B op 0 en 6 maanden.
Als de vrouw uit deze casus na 2 vaccinaties een titer heeft die aan de norm voldoet (≥ 10 IE/l) dan is ze vanaf dat moment beschermd en kan zij veilig zwanger worden. Wel wordt na 6 maanden nog een derde vaccinatie geadviseerd om langdurige bescherming te garanderen. De derde vaccinatie zal de antistoftiter die bereikt werd na de eerdere 2 vaccinaties, boosten. Over het algemeen is de duur van de tijd die de anti-HBs-titer boven beschermingsniveau ≥ 10 IE/l blijft, evenredig met de piektiter die is bereikt na voltooiing van de vaccinatieserie.
Auteur
T. Oomen, Centrum Infectieziektebestrijding, RIVM
Literatuur
RIVM-website en LCI-richtlijn Hepatitis B
Infectieziekten Bulletin, jaargang 30, nummer 1, februari 2019