"Bij onrust is het belangrijk om de feiten te scheiden van de fictie en de emotie"
De chemische stof PFOA werd lange tijd gebruikt om oppervlakten van producten te beschermen, zoals in anti-aanbak-lagen. Omwonenden van de fabriek Dupont/Chemours in Dordrecht maakten zich zorgen of de blootstelling aan de stof via de lucht een risico vormde voor de gezondheid. Om te weten of de stof inderdaad in het lichaam terechtkwam, zijn eerst bloedwaarden geschat met een computermodel. Daarna zijn de waarden van omwonenden gemeten en zijn de uitkomsten vergeleken met zowel de geschatte waarden als de gezondheidskundige grenswaarde.
Onafhankelijk onderzoek
Rik Janssen, gedeputeerde bij de provincie Zuid-Holland, was bij het onderzoek betrokken. “We hebben het RIVM als onafhankelijk kennisinstituut gevraagd om ons bij dit vraagstuk te helpen. We wilden een onafhankelijk, betrouwbaar wetenschappelijk onderzoek. Bij onrust is het immers belangrijk om de feiten te scheiden van de fictie en de emotie. Wat is er aan de hand, welke verhalen circuleren er die niet kloppen en welke emoties roept de situatie op? Op basis van de feiten kun je zien wat de fictie is. Ook kunnen ze helpen om uit de emotie te komen.”
Ric van Poll van het RIVM coördineerde dit onderzoek. Het RIVM zette het onderzoek op, en de GGD voerde het onderzoek uit. “De GGD nam de bloedmonsters af en regelden de logistiek eromheen. Zij konden dat goed doen omdat zij inhoudelijk op de hoogte zijn en de praktische kennis van de situatie hebben.”
"Inwoners willen een helder, duidelijk verhaal"
Gevoel van urgentie
De analyse van de monsters is uitbesteed aan een laboratorium dat daarvoor bevoegd was, vervolgt Van Poll. Het RIVM heeft deze gegevens geanalyseerd en gerapporteerd. Ook kwam er een klankbordgroep. Naast inwoners zaten hierin mensen van het rijk, de provincies, de gemeenten Dordrecht, Papendrecht en Sliedrecht, maar ook van de GGD en de fabriek. Van Poll: “Op die manier waren alle belanghebbenden betrokken. We zijn verschillende keren bij elkaar gekomen om de resultaten te bespreken. Ook zijn inwonersavonden georganiseerd en zijn bestuurders actief geïnformeerd over het onderzoek. We werkten allemaal constructief samen. Iedereen had een bepaald gevoel van urgentie.”
Het duurde wel even voordat de resultaten er waren. Janssen: “Als bestuurder wil je inwoners zo snel mogelijk duidelijkheid geven en ben je ongeduldig. Het onderzoek kan niet zo snel afgerond zijn als je wilt, want wetenschappelijk onderzoek kost tijd.” Hij vond het dan ook belangrijk om informatie over de stappen in het onderzoek te krijgen. Projectleider Van Poll beaamt dit laatste: “In het begin kun je alleen maar procesantwoorden geven, hoe vervelend dat ook is. Het is wel heel belangrijk om mensen die informatie te geven en ze zo bij het proces te betrekken.”
Vertaalslag naar belevingswereld bewoners
Janssen en Van Poll zijn over en weer tevreden over de soepele en prettige samenwerking. Van Poll: “We kregen alleen het commentaar dat de eerste versie van het rapport te ingewikkeld was. We hebben toen een aantal dingen uitgelegd en anders verwoord. Daar werd het alleen maar beter van.” Janssen: “Inwoners willen een helder, duidelijk verhaal. Om de zorgen weg te nemen moeten wetenschappers de vertaalslag maken naar de belevingswereld van de mensen. In ieder geval in de hoofdboodschap. Dan nemen we de nuanceringen in de voetnoten wel voor lief. We zijn daar uiteindelijk in geslaagd.”
De gedeputeerde hoopt dat de mensen met het onderzoek geholpen zijn. “Mensen voelen zich serieus genomen door het onderzoek. Ze voelen zich gehoord. Er is moeite voor ze gedaan. Je kunt als bestuurder niet alle onrust wegnemen, maar je moet het wel blijven proberen.”
Het RIVM heeft regionaal meerdere onderzoeken gedaan naar PFOA rondom Dupont/Chemours.
Kijk voor conclusies en achtergronden op
Tekst: Julika Vermolen