De Smokefree Challenge

Drie op de vier jongeren die gaan roken, steken hun eerste sigaret op het schoolterrein op. Niet verwonderlijk dus dat 'rookvrije schoolterreinen' een doelstelling zijn in het Nationaal Preventieakkoord. De Diken, een school voor praktijkonderwijs in Zuidwest-Friesland, koos twee jaar geleden al voor een rookvrij schoolplein. 'Vooral in het eerste jaar waren de reacties heftig', vertelt Jan Boonstra, docent van groep 1. 'Maar dat protest is voorbij.'

Niet-roken-wedstrijd

De Diken doet sinds vorig jaar mee met de Smokefree Challenge, net als zo'n zestig andere scholen. Het belangrijkste onderdeel van de interventie is een klassikale niet-roken-wedstrijd. De klas gaat gezamenlijk de uitdaging aan om een half jaar niet te roken. Leerlingen zetten hun handtekening onder een verklaring, krijgen lessen over het onderwerp en doen mee met een creatieve opdracht. Met dat laatste onderdeel kunnen ze een dagje uit winnen voor de hele klas. 

Erkende interventie

De Diken was op de interventie gewezen door GGD Fryslân. Adviseur Gezondheidsbevordering Akke Hofstee koos bewust voor een erkende interventie: 'Wij vinden het belangrijk dat interventies zijn gebaseerd op wetenschappelijke inzichten en dat ze zijn getest in de praktijk. Dat is vervolgens vastgesteld door onafhankelijke deskundigen. Daarom adviseren wij altijd om erkende interventies in te zetten.'

IJslandse aanpak

De Smokefree Challenge past in de IJslandse aanpak waarmee GGD Fryslân ervaring opdoet. Hofstee: 'In deze aanpak speelt de omgeving een belangrijke rol bij het voorkomen van middelengebruik. De Smokefree Challenge sluit daar goed op aan: klasgenoten hebben veel invloed op rookgedrag.'  

Tijdens de challenge wordt van docenten verwacht dat ze op drie momenten meten of alle leerlingen nog steeds niet roken. 'Als leerlingen gaan roken, merk je dat meteen op deze leeftijd', vertelt Boonstra. 'Je ziet dat ze in de pauze een pakje shag tevoorschijn halen of bij oudere leerlingen gaan staan. Daar zijn we heel alert op.'

Geen protesten

In groep 1 is dit jaar nog niemand begonnen met roken, stelt Boonstra tevreden vast. 'Ik hoop dat dat de komende jaren doorwerkt in de hogere groepen.' Een bijkomend voordeel is dat veel collega's zich bewuster zijn geworden van hun gedrag, vertelt hij. 'Docenten hebben een voorbeeldfunctie, ze kunnen niet roken waar leerlingen bij zijn. Een van mijn collega's is daarom gestopt. Dat is een positief bijeffect.'

De challenge werkt

Ook Hofstee ziet dat de Smokefree Challenge werkt. 'Ik bezoek veel scholen en ik hoor overal dat steeds minder leerlingen roken.' Ze komt ook op scholen die leerlingen in de hogere klassen hulp bieden bij het stoppen met roken. 'Dat levert weinig op. Leerlingen denken: ik stop over een paar jaar zelf wel. Ze beseffen nog niet hoe verslaafd ze zijn. Daarom is het zo belangrijk om te voorkomen dat ze met roken beginnen.'

Op zoek naar de juiste interventie?

Wij helpen u om een erkende interventie te kiezen:

Kijk op de website van het Trimbos-instituut voor meer informatie over de Smokefree Challenge.

Het RIVM heeft erkenningscommissies ingesteld om de kwaliteit van interventies te beoordelen voor verschillende sectoren: jeugdgezondheidszorg, sociaal domein of gezondheidsbevordering. Dat is gebeurd in samenwerking met andere organisaties, zoals het Nederlands Jeugdinstituut, Kenniscentrum Sport & Bewegen en Movisie. Alle commissies beoordelen interventies uit de verschillende sectoren volgens dezelfde criteria. 

Foto: Gezondeschool.nl, Marieke Duijsters fotografie.