Zowel te veel als te weinig water kan een probleem zijn voor de waterkwaliteit
| Op 22 maart is het Wereld Water Dag. Het thema is dan Water en klimaatverandering, en hoe deze onderwerpen onlosmakelijk met elkaar verbonden zijn. Dit raakt het hart van het werk van RIVM’er Ana Maria de Roda Husman, Director van het Collaborating Centre for Risk Assessment of Pathogens in Food and Water voor de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO). |
Milieuoverdraagbare infectieziekten
Ana Maria de Roda Husman combineert drie functies, allemaal op het gebied van preventie en bestrijding van infectieziekten die overdraagbaar zijn via het milieu - dus via water, bodem en lucht. Bij het RIVM is milieuoverdraagbare infectieziekten haar werkgebied. Ze geeft vanuit het RIVM ook leiding aan het Collaborating Centre for Risk Assessment of Pathogens in Food and Water (ziekteverwekkers in voedsel en water) van de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO). En ze werkt als hoogleraar bij de Universiteit Utrecht. Haar leerstoel daar is Wereldwijde veranderingen (Global Changes) en milieuoverdraagbare infectieziekten.
"Veel infectieziekten hebben een link met het weer”
Op welke manier hangen klimaatverandering, water en infectieziekten samen?
“Als klimaatverandering betekent dat het weer verandert, dan heeft het zeker invloed op ziekteverwekkers. Omgevingstemperatuur, neerslag en luchtvochtigheid hebben allemaal invloed op ziekteverwekkers.
Dat kan beide kanten op. Sommige ziekteverwekkers doen het beter bij een hoge temperatuur en andere slechter. Neem legionella, dat zich via water en lucht verspreidt. Is het warm, maar droog, dan komt minder legionellose voor in Nederland. Is het naast warm ook nat, met een hoge luchtvochtigheid, dan wordt legionellose vaker gemeld dan gemiddeld. De laatste jaren zien we een stijging van het aantal ziektegevallen in Nederland. Klimaatverandering kan daar dus invloed op hebben. Ook andere infectieziekten hebben een link met het weer.”
Welke mogelijkheden zie je om problemen met water en waterkwaliteit op te lossen?
“Waterveiligheidsplannen zijn goede tools. Hiermee kunnen we een goede inschatting maken voor de waterkwaliteit die nodig is om drinkwater van te maken. Speciaal door de WHO getrainde medewerkers bij ons WHO Collaborating Centre, zoals Harold van den Berg, helpen mensen over de hele wereld in de toepassing van de WHO waterveiligheidsplannen. We brengen dan risico’s van een lokale waterwinning in kaart. We dragen onze kennis over in Afrika, Azië, Europa. Ook werken we samen met de WHO aan het klimaatbestendig maken van deze tool. Hierover hadden we in december 2019 een meeting in Sri Lanka.
“In Myanmar brachten we kennis over van de hele waterketen, van bron tot kraan”
In januari van dit jaar waren we in Myanmar. Daar brachten we kennis over van de hele waterketen, van bron tot kraan. We pakken de behoeften ook zoveel mogelijk meteen aan. Zo hadden de mensen in Myanmar vragen over algengroei in de reservoirs waar we direct aan hebben voldaan. Zodat men zelf tot oplossingen kan komen.
Hergebruik van water kan een goede oplossing zijn. Zo is er een initiatief van the Joint FAO/WHO Expert Meetings on Microbiological Risk Assessment (JEMRA), een onderdeel van de Verenigde Naties. In dit project gaat het om hergebruik van water in de voedselproductie. Dat moet veilig zijn, en de voedselketen is heel complex. Overal wordt water gebruikt: bij voedsel op het land, bij de consument voordat het op het bord terechtkomt en allerlei stappen daartussen. Je wilt de juiste kwaliteit voor de juiste toepassing, daar kijken we naar. Bij dit project vertalen we de kennis die met de WHO en experts zijn opgesteld over waterkwaliteit naar professionals in het voedseldomein. Het past prima bij ons WHO om een leidende rol te spelen bij een dergelijk verzoek.
"Je wilt de juiste waterkwaliteit voor de juiste toepassing”
De basis van waterveiligheidsplannen is ook doorvertaald voor Nederland, dat deden we samen met de Inspectie Leefomgeving en Transport en de Nederlandse waterbedrijven. Veel van wat we doen in het WHO Collaborating Centre is zowel regionaal, nationaal als internationaal toepasbaar.”
Je noemt oplossingen die bijdragen aan Sustainable Development Goal 6: Schoon water en sanitair. Zijn we goed op weg om de targets voor 2030 te halen?
“Met veilig drinkwater gaat het gestaag vooruit. Maar de sanitatie blijft achter in diverse landen, waaronder ook landen in Europa. Dan hebben we het over geen of slechte toiletten. Er moet nog veel gebeuren in het hele traject van menselijk afval tot veilige sanitatie. Activiteiten op dit terrein doen we onder het door Nederland geratificeerde Protocol on Water and Health voor het ministerie I&W en in nauwe samenwerking met het ministerie VWS. ”
Wat is er volgens jou nodig om de doelen te bereiken?
“Zoek het niet alleen in technische oplossingen, die werken vaak niet of maar tijdelijk. Investeer ook in kennis bij mensen. De kracht van waterveiligheidsplannen is dat het alleen werkt als je er allerlei mensen bij betrekt. Mijn doel is ook om dossiers, domeinen en mensen te verbinden. Bij afvalwater heb je te maken met contact via lucht, aanraken of inslikken. Dus is het belangrijk om breder te kijken om tot oplossingen te komen. Dat past ook goed bij het multidisciplinaire werk van het RIVM. Zo komen we dichter bij wat we willen bereiken: schoon en veilig water voor iedereen, ook bij een veranderend klimaat.”
Meer over het multidisciplinaire werk van het RIVM op watergebied
Meer over het WHO Collaborating Centre for Risk Assessment of Pathogens in Food and Water
Meer over Duurzaam Ontwikkelingsdoel 6: Schoon drinkwater en goede sanitaire voorzieningen