Bevolkingsonderzoek borstkanker 2020

Highlights 2020

borstkanker 350x233.jpg

Tijdelijke stopzetting bevolkingsonderzoek naar borstkanker

Op 16 maart 2020 zijn de bevolkingsonderzoeken naar kanker tijdelijk stopgezet vanwege het uitbreken van de COVID-19-pandemie. Dat geldt ook voor het bevolkingsonderzoek naar borstkanker. In de tweede helft van juni 2020 is dit onderzoek weer stapsgewijs hervat. Daarvoor hebben we de nodige veiligheidsmaatregelen moeten treffen, zoals het beschikbaar stellen van voldoende beschermingsmiddelen voor laboranten en het aanbrengen van nieuwe routings binnen de mobiele onderzoekseenheden. De screeningsorganisaties hebben als uitvoerder zowel meegedacht met de oplossingen als de snelle invoering hiervan. Voor dit is nauw samengewerkt met de Landelijke Coördinatie Infectieziektebestrijding (LCI) van het RIVM. 

Als gevolg van de opgelopen vertragingen door COVID-19 en de bestaande arbeidsmarktproblematiek, heeft de staatssecretaris van Volksgezondheid, Welzijn en Sport (VWS), Paul Blokhuis, in 2020 besloten om de screening op borstkanker tijdelijk niet één keer per twee jaar, maar één keer per drie jaar te laten plaatsvinden.

Krapte op de arbeidsmarkt voor screeningslaboranten

In de gezondheidszorg is er sprake van een tekort aan Medisch Beeldvormings- en Bestralingsdeskundigen (MBB’ers). Ook het bevolkingsonderzoek naar borstkanker kampt met een groeiend tekort aan deze groep medewerkers, die na hun basisopleiding specifiek zijn opgeleid tot screeningslaboranten. Dit zijn de medewerkers die de begeleiding van de cliënten in de units verzorgen, de borstfoto’s maken en deze op kwaliteit beoordelen. Vanwege het tekort aan screeningslaboranten kunnen er bij minder vrouwen foto’s worden gemaakt en ontvangen ze later dan gewenst een uitnodiging voor het borstkankeronderzoek. De verwachting is dat deze arbeidsmarktkrapte in ieder geval een aantal jaren aanhoudt. Om die reden is de screeningsorganisatie in afstemming met het RIVM-CvB in 2019 van start gegaan met het opzetten van een inservice-opleiding voor mammolaboranten voor de screening. Deze opleiding vindt deels plaats op locatie. Als gevolg van de COVID-19-epidemie is de opleiding in 2020 tijdelijk stilgelegd, waardoor er een vertraging optrad in de beschikbaarheid van nieuwe screeningslaboranten. In het najaar van 2020 zijn de opleidingsactiviteiten weer herstart. 

DENSE-studie

Het RIVM-CvB heeft in 2020 een verkorte uitvoeringstoets opgeleverd voor de eventuele invoering van een MRI-onderzoek voor vrouwen met zeer dicht borstweefsel. Dit als aanvullend onderzoek na de mammografie. Aanleiding voor deze uitvoeringstoets was de wetenschappelijke DENSE-studie. In deze studie van het Julius Centrum Utrecht (UMC Utrecht) wordt onderzocht of het zinvol is om bij vrouwen met heel dicht borstweefsel aanvullende MRI-screening (een serie foto’s door middel van een sterk magnetisch veld) uit te voeren. Deze vrouwen hebben ongeveer twee keer zoveel kans op borstkanker als de gemiddelde Nederlandse vrouw. Maar door de dichtheid van het borstweefsel zijn afwijkingen met een  röntgenfoto minder goed te zien. In de DENSE studie is aangetoond dat dit met MRI-onderzoek beter gaat. In de uitvoeringstoets zijn alleen de belangrijkste punten getoetst. Dit, om sneller tot een eerste inschatting te kunnen komen. Het RIVM-CvB concludeert in deze uitvoeringstoets dat het in principe mogelijk is om het bevolkingsonderzoek borstkanker uit te breiden met een MRI-scan voor vrouwen met zeer dicht borstweefsel. De uitvoeringstoets is eind 2020, tegelijk met het advies van de Gezondheidsraad, aan de staatssecretaris van het Ministerie van VWS aangeboden.

Gegevensuitwisseling

Gegevensuitwisseling in de zorg was ook in 2020 een belangrijk punt van aandacht. Daarom heeft het RIVM-CvB begin 2020 een nieuwe werkgroep opgericht: Werkgroep Verbetering Gegevensuitwisseling met de zorg. De werkgroep voor het bevolkingsonderzoek naar borstkanker bevat een afvaardiging van alle belangrijke partijen waaronder het Integraal Kankercentrum Nederland (IKNL), het Pathologisch-Anatomisch Landelijk Geautomatiseerd Archief (PALGA), het landelijk expertisecentrum voor bevolkingsonderzoek (LRCB), radiologen en pathologen en de screeningsorganisaties. In de werkgroep wordt voornamelijk gesproken over het terugkoppelen van resultaten van beeldvormend en pathologieonderzoek vanuit de ziekenhuizen naar de screeningsorganisatie.

Project BK2020

In het najaar van 2020 heeft het RIVM-CvB aan de minister van VWS de eindrapportage van het project BK2020 (Bevolkingsonderzoeken naar kanker 2020) opgeleverd: een traject voor optimalisatie van het bevolkingsonderzoek borstkanker. Dit project heeft geleid tot een nieuw ondersteunend systeem voor het logistieke proces van de screening, dat nu volledig online functioneert. Ook zijn er nieuwe mammografen in gebruik genomen, met daaraan gekoppeld een nieuw Image Management Systeem. Het project is op tijd en binnen budget opgeleverd. 

Vooruitblik 2021

• Het RIVM-CvB zal de vertraging van het bevolkingsonderzoek naar borstkanker in samenwerking met de screeningsorganisatie nauwlettend monitoren;
• In 2021 treffen we voorbereidingen – onder andere door nieuwe medewerkers op te leiden – zodat we na enkele jaren van vertraging in 2024 vrouwen weer iedere twee jaar kunnen uitnodigen voor het bevolkingsonderzoek borstkanker; 
• Er komt een toekomstverkenning van het bevolkingsonderzoek naar borstkanker, waarin we kijken naar mogelijke veranderingen in het programma voor de komende 10 jaar; 
• Er komt een vervolg op de verkorte uitvoeringstoets naar de MRI-scan als onderdeel van de screening voor vrouwen met zeer dicht borstweefsel en een verbreding van die uitvoeringstoets naar eventuele inzet van Contrast Enhanced Mammography, omdat dit mogelijk een alternatief is voor MRI.