
December 2019 |
https://magazines.rivm.nl/2019/12/samen-werken-aan-veilig-werken
Iedereen kent het wel, een beeld dat in je geheugen gegrift staat. In één oogopslag is duidelijk waar het om gaat. De boodschap komt niet alleen beter over, maar blijft ook beter hangen. Ook als het moeilijk is om verandering te bereiken kan beeld helpen. Dat geldt ook voor veilig werken. Want veilig werken gaat niet vanzelf. Het vraagt om veiligheidsbewustzijn, veerkracht en aanpassingsvermogen van mensen. Dat kan een hele opgave zijn. Zeker als werkpatronen ingesleten zijn of als werken onder tijdsdruk de dagelijkse realiteit is.
Wij geloven in de kracht van beeld. Daarom zijn wij dit jaar gestart met het ontwikkelen van infographics en animaties voor veelvoorkomende typen ongevallen. Ze laten zien wat mis kan gaan en hoe dit kan worden voorkomen. Zo ondersteunen ze de boodschap van veiligheid op het werk. Arboprofessionals kunnen het beeldmateriaal gebruiken om het belang van veilig werken uit te dragen en werknemers mee te krijgen in noodzakelijke veranderingen. Verderop in deze nieuwsbrief kunt u hier meer over te lezen.Met alleen beeldmateriaal beschikbaar stellen zijn we er niet. Wij vinden het belangrijk dat ook de kennis over veilig werken beschikbaar is voor een ieder die hier een rol in heeft. Makkelijk vindbaar en toegankelijk. Daarom delen wij onze kennis sinds dit jaar op de website www.lerenvoorveiligheid.nl. De animaties en infographics voegen we daaraan toe. Komend jaar zullen deze voor meerdere typen ongevallen beschikbaar komen. Houd het platform en onze nieuwsbrief daarvoor in de gaten.
Ook in de bijdrage over het nudging onderzoek kunt u lezen wat het effect van visuele signalen kan zijn op ons gedrag. En we hebben mooie beelden van ons Resiliencespel. De eerste trainers zijn inmiddels succesvol opgeleid.
Wij wensen u een veilig en gezond 2020!
Programmateam Veiligheid, Cultuur en Gedrag
RIVM
Als het gaat om leren van ongevallen draait het vaak om gegevens: feiten en cijfers. Bijvoorbeeld over het aantal ongevallen, het aantal slachtoffers, oorzaken en achterliggende oorzaken. Zoals wij tijdens de netwerkbijeenkomst in mei al liet weten, geloven wij in de combinatie van deze feiten en cijfers met waargebeurde verhalen én handelingsopties. Daarom presenteren wij onze informatie over ongevallen in een zogeheten drieluik. Een drieluik met verhalen, feiten en handelingsopties.
In de animaties en infographics lees en hoor je over ongevallen die zijn gebaseerd op waargebeurde verhalen. Je leest de belangrijkste feiten en cijfers over de belangrijkste oorzaken van de ongevallen én je krijgt handelingsopties in de vorm van ‘safety checks’. Dit zijn checks die aangeven waar je extra op moet letten om een bepaald soort ongeval te voorkomen.
Feedback van professionals
Achter de schermen werken we nu aan de tools over machineongevallen. Bij het ontwikkelen van deze producten betrekken wij professionals uit de praktijk. Zo toetsten we het script en de eerste schetsen over vallen van vaste steigers tijdens onze netwerkbijeenkomst. Daar kwam waardevolle feedback uit, die we hebben verwerkt in het eindresultaat.
Later meer
Via de website lerenvoorveiligheid.nl blijf je op de hoogte van nieuwe visuele tools over allerlei soorten ongevallen. Ook komen er komend jaar nieuwe analyses over verschillende type ongevallen zoals aanrijdingen, ongevallen met machines en vallen van ladders. Deze analyses kun je vergelijken met de informatie die al op de website staat over ongevallen in sectoren in Nederland. Heb je vragen, of wil je weten wat de mogelijkheden zijn voor specifieke analyses? Neem contact met ons op via veiligwerken@rivm.nl.
In het najaar werd de eerste train-de-trainer opleiding voor het Resilience-spel gegeven. Het RIVM ontwikkelde dit spel, waarmee je traint hoe om te gaan met onverwachte situaties. De deelnemers van de train-de-trainer volgen een opleiding tot trainer van het Resilience-spel. De meerdaagse opleiding combineert de inhoudelijke kennis van het RIVM en de didactische expertise van het opleidingsinstituut Boertien Vergouwen Overduin (BVO, onderdeel NCOI-groep). Deze combinatie blijkt een succes. De eerste deelnemers zijn inmiddels met succes geslaagd.
Voorafgaand aan de opleiding doorlopen de cursisten een e-learning, zodat ze eerst kennis kunnen maken met het spel en de theorie van resilience. In de opleiding is vervolgens aandacht voor trainersvaardigheden. Denk aan de structuur van een workshop, LSD (luisteren, samenvatten en doorvragen) en uitleg van het spel aan toekomstige deelnemers. Daarnaast oefenen de deelnemers ook met het spel en de begeleiding ervan. Hierbij staat leren door ervaren centraal.De volgende stap voor de cursisten is de praktijktoets. Hierbij gaan de cursisten het spel begeleiden in de praktijk, in de aanwezigheid van de docent van BVO.
De eerste groep bestond uit tien experts op het gebied van veiligheid. Het was een leergierige groep met uiteenlopende ervaring met het Resilience-spel en didactische vaardigheden. Ook varieerde hun kennis van en ervaring met resilience. De deelnemers leverden een belangrijke bijdrage aan het succes van de eerste opleidingsronde. Dit kwam door hun inhoudelijke kennis van en ervaring met resilience, maar ook door hun feedback voor de volgende opleidingsrondes. Heeft u interesse in de train-de-trainer opleiding van het Resilience-spel? Ook in 2020 en 2021 starten nieuwe groepen. Voor 2021 is inschrijven nog mogelijk. Voor meer informatie verwijzen we u naar https://www.bvo.nl/train-de-trainer.html
De Inspectie SZW onderzoekt ernstige arbeidsongevallen In Nederland. Die onderzoeken bieden een schat aan informatie. Ze zijn een belangrijke bron voor het leren van ongevallen. Om daar nog beter gebruik van te maken is de Monitor Leren van Ongevallen ontwikkeld. Arbeidsinspecteurs die ongevalsonderzoek doen, voeren de gegevens van de ‘eigen ongevalszaken’ in de monitor in. Dat doen zij nadat zij een ongeval hebben onderzocht. Zij weten dan wat er mis ging en waardoor het ongeval kon gebeuren. Doordat alle inspecteurs de informatie invoeren, kunnen er in korte tijd veel actuele ongevalsdata bij elkaar worden gebracht.
Eisen aan de informatie
Om gegevens van verschillende ongevallen goed met elkaar te kunnen vergelijken is een eerste vereiste is dat ze betrouwbaar zijn. Een tweede vereiste is dat ze eenduidig zijn. Om te bereiken dat aan beide vereisten wordt voldaan, heeft het RIVM voor de monitor vragen en antwoorden uitgewerkt voor verschillende typen arbeidsongevallen. Deze zijn ontleend aan het ongevalsanalysemodel Storybuilder. Zo hoeven inspecteurs voor elk ongeval alleen de antwoorden die van toepassing zijn aan te vinken. Op die manier worden zij zo min mogelijk belast met extra administratief werk.
Met ingang van 2020 start de Monitor Leren van Ongevallen en wordt de informatie vastgelegd voor alle ongevallen die meldingsplichtig zijn. De monitor stelt het Ministerie, de Inspectie en het RIVM in staat om analyses te doen met actuele, volledige en betrouwbare data. Deze analyses helpen bedrijven, sectororganisaties en vakverenigingen vervolgens weer om gerichter in te zetten op preventie.
Menselijke fouten spelen vaak een rol spelen bij het ontstaan van ongevallen, blijkt uit analyse van ernstige arbeidsongevallen. Het gaat om fouten zonder dat er bewust is gehandeld. Bijvoorbeeld een vergissing of afdwaling. Dit automatische gedrag verander je niet met traditionele maatregelen zoals regels en sancties. Nudges kunnen wel automatisch gedrag beïnvloeden en een belangrijke bijdrage leveren aan veiligheid op de werkplek. Een ‘nudge’ is een aanpassing in de omgeving om mensen te helpen kiezen. Een nudge geeft zo een duwtje in de goede richting, zonder mensen in hun vrijheid te beperken.
Om te kunnen bepalen of de nieuwe regel en nudge daadwerkelijk leiden tot veiliger gedrag van chauffeurs, is deze zomer eerst een nulmeting uitgevoerd. De onderzoekers filmden in 10 paden, 28 uur lang de bewegingen van de heftrucks. In september werden enkele heftrucks voorzien van de lampjesnudge. De heftrucks met de nudge reden in vier van de 10 gangpaden. In de andere zes paden reden standaardtrucks zonder nudge. Ook dit proces werd 28 uur gefilmd. Het RIVM vergelijkt nu de resultaten op de paden met nudge en zonder nudge en zet deze af tegen de nulmeting (toen in geen enkel pad een heftruck met nudge reed).
In oktober installeerde het RIVM een tweede nudge voor een ander issue; goed kijken bij kruisingen. Chauffeurs kijken voordat ze het gangpad uitrijden niet altijd goed of er ander verkeer aan komt. Hierdoor kunnen botsingen ontstaan. Om de chauffeurs eraan te herinneren om goed naar links en rechts te kijken, hebben we in drie paden een lichtbord met oogjes geïnstalleerd Dit bord werd aan het einde van het gangpad geplaatst en ging aan zodra de heftruckchauffeur een sensor in het gangpad passeerde. Ook hier is eerst 28 uur een nulmeting uitgevoerd. De resultaten tussen de paden met en zonder nudge worden ook vergeleken en afgezet tegen de nulmeting.
Op dit moment worden de resultaten geanalyseerd. De uitkomsten van het onderzoek worden naar verwachting in februari 2020 gepubliceerd.
De reacties die zijn opgehaald bij de bijeenkomst worden momenteel verwerkt. Naar verwachting zal het interventieplatform vanaf het eerste kwartaal 2020 in de lucht zijn. De bijdragen van de professionals die zich dagelijks bezighouden met veiligheid zijn belangrijk voor het succes van het interventieplatform. Hopelijk worden vele interventieverhalen in de toekomst uitgewisseld via het interventieplatform. Zo wordt het een levendig platform, dat bijdraagt aan een gezonde en veilige werkomgeving.
Het RIVM organiseert in 2020 een aantal interventiecafés waar u kennis kunt maken met het nieuwe platform en een interventie die u heeft toegepast kunt delen met andere veiligheidsprofessionals.
Op verzoek van NVVK Regio Zuid leverde het RIVM in oktober een bijdrage aan de studiemiddag met het thema Resilience. Dit thema is geselecteerd na een behoefte-inventarisatie onder de leden. Centraal in de bijdrage van het RIVM stond het Resilience-spel en een actieve kennismaking met een aantal spelelementen. Het RIVM kijkt terug op een geslaagde dag met een fantastische opkomst.
Rob Kuiten, voorzitter van NVVK Regio Zuid, opende de studiedag. Hierna gaf Juni Daalmans (Veiligheidspyscholoog en oprichter van Brain Based Safety) een inhoudelijke introductie op het thema. De bijdrage van het RIVM bestond uit een inhoudelijke toelichting op het Resilience-spel en de achtergrond ervan. Daarna was er in kleinere groepen gelegenheid om kennis te maken met de belangrijkste spelelementen. De deelnemers konden de Resilience-veiligheidskwadranten, het Resilience-5-stappenproces en de Resilience-speelkaarten zelf ervaren. Dit gebeurde op een unieke manier: in groepen maakten de deelnemers kennis met de spelelementen door eigen voorbeelden uit de praktijk in te brengen en een casus te behandelen.
Het was een intensieve en vruchtbare bijeenkomst waarin deelnemers konden proeven aan het Resilience-gedachtengoed en de praktische tool die RIVM hiervoor heeft ontwikkeld. Bij de nabespreking waren de deelnemers enthousiast over het Resilience-spel en zagen ze volop mogelijkheden om het toe te passen in hun praktijk. Tegelijkertijd waren ze nieuwsgiering naar de volledige workshop waarin het Resilience-spel wordt uitgelegd en gespeeld zoals bedoeld. Al met al een geslaagde studiemiddag, waarin het doel werd behaald. Deelnemers kregen een voorproefje van het Resilience-spel en dat smaakte naar meer!