December 2020 |
https://magazines.rivm.nl/2020/12/samen-werken-aan-veilig-werken
Allereerst persoonlijke aandacht voor elkaar. Nu we elkaar niet kunnen ontmoeten is aandacht voor hoe het gaat extra belangrijk. Even dat gesprekje op de gang, even die blik uitwisselen, dat lukt nu niet. Dus bellen en ‘ zoomen’ we wat af om in contact te blijven. Al dan niet tijdens een lunchwandeling of andere activiteit. Allemaal manieren om aandacht te geven.
Daarnaast natuurlijk aandacht voor veiligheid. Soms hebben we wellicht teveel aandacht en zien we wat en om ons heen gebeurt niet meer. Of hebben we onze aandacht even niet bij het werk, en zijn we afgeleid. In ons recente onderzoek kijken we naar de rol van afleiding bij aanrijdingen. Bij aanrijdingen in het verkeer speelt afleiding een belangrijke rol. Maar geldt dat op dezelfde manier voor aanrijdingen op de werkplek? En hoe speelt aandacht dan een rol?
En natuurlijk gaven we graag onze aandacht aan u. Onze netwerkbijeenkomsten hebben we ingeruild voor online bijeenkomsten over de effectiviteit van interventies, over de LMRA en over leiderschap en veiligheid. Even wennen, dat wel. Maar we hopen dat we zo toch een beetje contact hebben gehad. En dat het u geïnspireerd heeft. In dit magazine leest u er meer over en u kunt de bijeenkomsten ook nog terugkijken. Misschien kunt u zich laten inspireren door uw collega veiligheidskundigen. Op veiligheidsinterventies.nl staan interventies waar uw collega’s aandacht aan besteden en enthousiast over zijn. Ze vertellen u vast graag waarom die interventie zo goed werkt. En u kunt natuurlijk zelf uw interventie op het platform delen met anderen.
Want een moment van aandacht kan de werkvloer veiliger maken. Is het veilig genoeg? Dat is de vraag die we met een LMRA aan elkaar stellen. Aandacht geven aan veiligheid. In dit magazine delen we graag onze inzichten over de LMRA met u.
Voor nu richt mijn aandacht zich op mijn team en mijn gezin. Even een moment van stilstaan. Om dit rare jaar te vieren. Met aandacht.
Want één ding weten we zeker, alles wat aandacht krijgt, groeit.
Hopelijk tot ziens in het nieuwe jaar!
Viola van Guldener
Programmamanager Veiligheid Cultuur en Gedrag
"Maatschappelijke groepen beoordelen gezondheids- en veiligheidsrisico’s op basis van verschillende eigenschappen. Hierdoor is er vaak een verschil in wat bijvoorbeeld wetenschappers of werknemers als ‘risico’ beoordelen. Goede risicocommunicatie respecteert en houdt rekening met deze verschillen”
Op 1 juni 2020 begonnen als wetenschappelijk onderzoeker risicoperceptie en -communicatie. Dat doet Tom onder andere voor het programma Veilig Werken. Tussen 2014 en 2019 voerde hij bij het RIVM zijn promotieonderzoek uit . Op 18 december 2020 promoveert hij op zijn proefschrift getiteld “Societal perspectives on uncertain environmental health risks. Implications for risk communication”. Hij onderzoekt onder andere op basis van welke eigenschappen werknemers arbeidsrisico’s beoordelen en hoe risico-informatie zo kan worden vormgegeven dat het werknemers helpt om geïnformeerde keuzes te maken om veilig te werken.
Toegepaste Psychologie, met een specialisatie in Psychologie van Conflict, Risico en Veiligheid aan de Universiteit Twente in Enschede.
“Ik kijk hoe onze producten het beste bij onze doelgroep terecht kunnen komen. Hierbij zet ik altijd de behoeften van de doelgroep centraal en probeer ik zoveel mogelijk in samenwerking met jullie de producten te ontwikkelen.”
Sinds 1 september 2020 bij RIVM. Als communicatieadviseur bij het programma Veilig Werken werkt zij aan alles wat met communicatie te maken heeft, van strategie tot ontwikkeling.
Bachelor en master communicatiewetenschap aan de Universiteit van Amsterdam.
“Ik kijk naar de lessen die we kunnen leren van arbeidsongevallen in een brede context. Kunnen we deze lessen ook inzetten op het gebied van gezond werken en bij de preventie van beroepsziekten?”
Sinds 15 september 2020 in dienst bij het RIVM. Als onderzoeker en projectleider werkt zij aan onder andere het thema Beroepsziekten
Bewegingswetenschappen en Epidemiologie, gepromoveerd in de sociale geneeskunde, op het gebied van gezond werken.
Ik verzamel in mijn onderzoeken kennis over arbeidsongevallen en interventies op het gebied van veiligheid, cultuur en gedrag. Als cognitief psycholoog kijk ik naar de effectiviteit van deze interventies in de praktijk.’
Sinds september 2020 in dienst bij het RIVM als onderzoeker bij het programma Veilig Werken. Ze werkt onder andere aan een database waarmee ongevalsdata snel en makkelijk kan worden verzameld (de Monitor Leren van Ongevallen), en de verdiepingsonderzoeken die hieruit volgen.
Bachelor Psychologie & Master Applied Cognitive Psychology aan de Universiteit van Leiden
In de afgelopen jaren hebben we samen met een grote groep professionals hard gewerkt aan de ontwikkeling van het platform Veiligheidsinterventies.nl. Jop Groeneweg was 5 jaar geleden de aangever van het idee. En ook nu was hij aanwezig om erover door te praten, en de website officieel te lanceren.
Inmiddels is Jop hoogleraar 'Veiligheid in de zorg' aan de TU Delft. En de zorg kan een interessant perspectief bieden op veiligheidsinterventies. ‘De zorg loopt voor’ zei Jop destijds bij zijn oratie. ‘Niet wat betreft het interventieplatform’, vertelde hij Viola van Guldener nu in het gesprek dat zij voerden, ‘maar wel als het gaat om het toepassen van onderbouwde en effectieve interventies’. Het is zijn doel om de zorgsector (maar dat geldt natuurlijk ook voor andere sectoren), te laten aansluiten bij het interventieplatform. Het is een feestje voor iedereen, aldus Jop Groeneweg, niet alleen voor de industrie.
‘de meest succesvolle interventies zijn die waarvan je niet meer weet dat je ze doet’ (Jop Groeneweg)
Maar voor het zover was praatten projectleider Marre Lammers en onderzoeker Jakko van Kampen ons bij over hoe het platform tot stand gekomen is en hoe we op basis van de wensen van de beoogde gebruikers het platform hebben opgezet.
In een korte film vertelden ook Sander Boukamp (MTEE) en Paul Hogewoning (Gasunie) waarom het delen van interventies, en het gebruiken van het platform volgens hen belangrijk is. Hun interventies (de ‘HSE factory tour’ en ‘Veilig werken, zeker weten’) zijn al te vinden op het platform.
Nog even terug naar Jop en Viola. Want wat maakt een interventie nu succesvol, en hoe kunnen we de kennis die er is benutten? Volgens Jop Groeneweg is er ontzettend veel operationele kennis beschikbaar in Nederland, en is het belangrijk die te kunnen delen. Daarvoor is het platform onmisbaar.
‘Door het delen van kennis kun je weten wat je moet doen, en als je weet wat je moet doen, kun je dat weer delen met anderen. Dat is de kern van het interventieplatform. Delen is weten is delen’ aldus Jop.
De bijeenkomsten in november stonden allebei in het teken van een specifiek interventietype, waarbij we wetenschap en praktijkervaringen hebben samengebracht. Op 6 november kwamen Joeri Willemsen (TNO) en Klaas Schouten (Van Gelder) langs in de studio om te praten over de laatste minuut risico analyse (LMRA). In de laatste bijeenkomst op 20 november stond het thema ‘De impact van leiderschap op veiligheid’ centraal. Over dit onderwerp hebben Victor Roggeveen (Universiteit Leiden) en Ton van de Minkelis (Van Oord) hun onderzoek en ervaringen gedeeld.
En gelukkig was er tijdens de online bijeenkomsten ook interactie mogelijk. De deelnemers konden via de chat hun vragen stellen die we (ten dele) gelijk in de uitzending konden beantwoorden. We danken alle deelnemers voor hun betrokkenheid.
We nodigen iedereen van harte uit om een veiligheidsmaatregel die daadwerkelijk in uw organisatie gebruikt wordt te delen op het platform. Uw ervaring kan andere bedrijven en organisaties helpen de veiligheid te bevorderen. En u kunt leren van de ervaringen van anderen.
Dus wacht niet langer en voer uw interventie in op veiligheidsinterventies.nl
‘Door het delen van kennis kun je weten wat je moet doen, en als je weet wat je moet doen, kun je dat weer delen met anderen. Dat is de kern van het interventieplatform.' (Jop Groeneweg)
25 september https://vimeo.com/event/307039/videos/458973618/268a3155b1
6 november https://www.youtube.com/watch?v=Ok7vbePrYjw&feature=youtu.be
20 november https://www.youtube.com/watch?v=iA33UJnBNXM&feature=youtu.be .
Heeft u nog vragen hierover, neem dan contact met ons op via veiligwerken@rivm.nl.
Aanrijdingen hebben vaak meerdere oorzaken. Zo kan het voorkomen dat er te weinig werkruimte is tussen voertuig en voetganger, of de bestuurder en/of de voetganger hebben elkaar niet gehoord of gezien. Soms speelt afleiding hierbij een rol. Mensen kunnen op de werkplek afgeleid worden als zij bijvoorbeeld rommel op de grond zien of hun weg geblokkeerd wordt. Ook komt het voor dat werknemers zeer geconcentreerd met hun werk bezig zijn. Daardoor merken ze veranderingen in de omgeving, zoals een passerende voetganger of naderend voertuig, niet op.
Op het werk lijken mensen afleiding niet bewust op te zoeken. Het bewust gebruik van smartphones tijdens het werk speelde -anders dan in het verkeer - geen rol bij de onderzochte ongevallen.
Het RIVM adviseert daarom kritisch naar de werkprocessen en de inrichting van de werkplek te kijken om gevaarlijke situaties te vermijden. Zorg er bijvoorbeeld voor dat voetgangers niet in de buurt van voertuigen kúnnen komen wanneer zowel de bestuurder als de voetganger zich moet concentreren op hun werk.
Het volledige rapport en een publieksversie staan op lerenvoorveiligheid.nl
Om te bepalen hoe het inschatten van gevaren kan worden verbeterd, is bij dit onderzoek gebruik gemaakt van het safe behaviour model. Dit model onderscheidt vier stappen:
|
Een LMRA is bedoeld om gevaren bij de start van de werkzaamheden te herkennen. Zodat een medewerker vervolgens actie kan ondernemen om deze gevaren weg te nemen. Specifieke werkzaamheden vragen om specifieke vragen in de LMRA. In de praktijk zijn vragen in de LMRA echter heel algemeen. Een specifiekere LMRA helpt de medewerker wellicht de gevaren beter te herkennen. Uit onderzoek van Wouter Steijn en collega’s (2019) bleek dat het toevoegen van safety checks aan de LMRA vooral ervaren medewerkers helpt de gevaren van een specifieke situatie te doorzien. Medewerkers met minder ervaring lijken juist baat te hebben bij algemene vragen voor het beter herkennen van gevaren.
Voor de ontwikkeling van de safety checks is voor dit onderzoek gebruik gemaakt van informatie uit de Storybuilder database. Daarin zijn meer dan 30.000 arbeidsongevallen opgenomen. Er zijn directe en indirecte oorzaken voor het ontstaan van deze ongevallen. Voor de specifieke safety checks in de LMRA, is gebruik gemaakt van de directe oorzaken.
De bruikbaarheid van de safety checks is onderzocht bij verschillende bedrijven. Elk bedrijf heeft de safety checks op hun eigen manier ingezet. Bijvoorbeeld door de informatie op de werkplek neer te leggen of door die uit te delen onder het personeel. Ook zijn door de bedrijven soms aanpassingen gedaan aan de safety checks om er voor te zorgen dat ze beter bij de werkzaamheden of het jargon aansloten.
Volgens het merendeel van de bedrijven hadden de safety checks een positieve invloed op de veiligheid. In alle stappen van het safe behaviour model werd een verbetering waargenomen. De manier waarop deze checks het beste kunnen worden ingezet is minder eenduidig. Zo gaven veel medewerkers aan dat safety checks te veel tekst bevatte. Ook nemen ze liever niet nog een checklist mee naar de werkplek. De checks zijn dan ook niet altijd ingezet bij de LMRA, maar bijvoorbeeld gebruikt in de voorbereiding tijdens het werkoverleg of een zogenoemde toolbox-meeting. Toch hadden safety checks ook een paar uur voor de start van de werkzaamheden, een positief effect op het (h)erkennen van de gevaren op de werkvloer.
Het aanbieden van safety checks aan medewerkers lijkt dus zeer waardevol. Vooral in de voorbereiding zijn ze nuttig. Om organisaties te faciliteren in het gebruik van de safety checks heeft het programmateam Veilig Werken de checks opgenomen in een reeks animaties en infographics die zij voor elk ongevalstype ontwikkelen.
De effectiviteit van de LMRA en andere interventies is minder eenduidig. Het RIVM brengt daarom ervaringen uit de praktijk en wetenschappelijke inzichten over veiligheidsinterventies samen op het platform Veiligheidsinterventies.nl. U kunt hier uw ervaring met veiligheidsinterventies met andere professionals delen. En natuurlijk inspiratie opdoen door de ervaringen van andere organisaties te bekijken. Kijk voor meer informatie op veiligheidsinterventies.nl
Benieuwd naar de resultaten van dit onderzoek? Op de website staat een uitgebreidere samenvatting.
Vorig jaar zijn we begonnen aan een ambitieuze serie van animaties en infographics. Doel is om van (bijna) alle type ongevallen op een laagdrempelige manier verhalen, feiten en lessen weer te geven. Dat doen we in afstemming met professionals in het veld. Zodat het aansluit bij de situaties in de praktijk. Op deze manier willen we complexe informatie toepasbaar maken op de werkvloer.
In deze serie hebben we nu ‘Besloten ruimte’ en ‘Aanrijdingen’ gepubliceerd.
Binnenkort verschijnen ook de onderwerpen 'Vallen door dak' en 'Omvallende voorwerpen'
Met de infographic heeft u op 1 A4-tje een herkenbaar praktijkverhaal, een overzicht van de belangrijkste cijfers en direct toe te passen acties om dit type ongevallen te helpen voorkomen. De animatie brengt daarbij ook aan de hand van een concreet voorbeeld in beeld hoe makkelijk het mis kan gaan. Maar het kan ook anders. Daarom bevriezen we het moment dat het misgaat en laten we zien hoe het ook anders kan. Leuk en leerzaam!
Naar alle animaties en infographics
Jarenlang waren onze factsheets zeer geliefd bij velen van jullie. De oude factsheets waren echter toe aan een update en daarom hebben wij eerder dit jaar besloten om de factsheets offline te halen. Maar we hebben goed nieuws! De eerste twee vernieuwde factsheets staan online. De factsheets 'jongeren' en 'heftrucks' zijn vanaf nu te vinden op lerenvoorveiligheid.nl. Op deze pagina staan ook de analyses die voorheen als 'specifieke analyses' gepubliceerd waren.
Houd onze website in de gaten, want de komende periode wordt de lijst met factsheets verder aangevuld.
Naast de factsheets werken we ook aan nieuwe analyses per type ongeval. De bedoeling is dat we uiteindelijk van (bijna) alle type ongevallen een analyse op de website plaatsen. Op dit moment zijn de volgende analyses op de website beschikbaar:
Van een aantal van deze type ongevallen is ook een animatie en infographic beschikbaar.
Aanrijdingen op de werkplek kunnen ontstaan doordat werknemers afgeleid worden. Dat is niet altijd te voorkomen. Het risico op aanrijdingen kan wel verminderd worden door gebruik te maken van kennis over hoe mensen worden afgeleid. Om hier meer zicht op te krijgen analyseerde het RIVM Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu 50 aanrijdingen uit de periode 2012-2018 waarbij afleiding een rol speelde.
Dit onderzoek is op de website gepubliceerd.
Op dit moment werken we aan een onderzoek naar de mogelijke effecten van nachtwerk op arbeidsveiligheid.
Op deze pagina een overzicht van kort nieuws uit het programma.
In de 42e podcast van Safety Monkey vertelt projectleider Marre Lammers uitgebreid over het Resilience-spel. Deelnemers worden hierin getraind om onder hoge tijdsdruk succesvol uit onzekere situaties te komen. Het is een interessant gesprek over resilience en het omzetten van een complex gedachtengoed naar een bruikbare tool.
In Safety Delta Nederland werken overheid, bedrijven en wetenschap samen aan veiligheid binnen de (petro)chemische industrie. Viola van Guldener (programmamanager Veilig Werken) neemt als onafhankelijk expert deel aan de begeleidingscommissie voor het onderwerp Just Culture.
Het RIVM gaat in 2021 onderzoek doen naar de behoefte bij arbo- professionals aan interventies over gezond werken. Denk aan het verminderen van werkdruk of fysieke belasting. Het platform veiligheidsinterventies kan bij behoefte, met deze interventies (bv campagnes, belonen, observaties) worden uitgebreid. Zo kan kennis over uitvoerbaarheid, ervaren effectiviteit en kosten worden gedeeld.
Vanaf het 2021 is WebORCA offline. Door technische en inhoudelijke veroudering kan deze appllicatie na 2020 niet meer worden aangeboden. Informatie over het ‘Occupational Risk Model’, waarop WebORCA was gebaseerd blijft beschikbaar in diverse rapporten en notities. Met vragen kunt u contact opnemen met veiligwerken@rivm.nl.
De Inspectie SZW gaat aan de slag met een nieuwe aanpak van arbeidsongevallen. Daarmee wil I-SZW de veiligheid in bedrijven verbeteren en herhaling van ongevallen voorkomen. Inspecteurs kunnen behalve het reguliere ongevalsonderzoek, nieuwe interventies inzetten in bedrijven waar een arbeidsongeval heeft plaatsgevonden.
We krijgen als programmateam regelmatig vragen van collega onderzoekers om hun onderzoek in ons netwerk onder de aandacht te brengen. Dat doen we natuurlijk graag, als het voor u relevant is.
Bij deze twee onderzoeken over gezondheidsbevordering op de werkplek. Graag uw aandacht hiervoor.
Werknemers die niet roken zijn vitaler, productiever en minder vaak ziek. Wilt u uw werknemer een extra steuntje in de rug geven om te stoppen met roken? Doe dan mee aan het Rookvrij-onderzoek van het RIVM.
In het Rookvrij-onderzoek wordt een bewezen effectieve stoptraining aangevuld met wekelijkse loterijen.
Het klinkt mogelijk verrassend, maar het RIVM heeft eerder gevonden dat wekelijkse loterijen als goede stok achter de deur kunnen dienen bij gedragsverandering. Met uw deelname ondersteunt u niet alleen uw werknemer bij het stoppen met roken, maar dragen u en uw werknemer ook bij aan een betere aanpak om te stoppen met roken. Binnen én buiten uw bedrijf. Bovendien ontvangen deelnemers leuke attenties, waaronder een gratis persoonlijke blaastest t.w.v. €80,-.
Meer informatie over het onderzoek én wat het u als bedrijf oplevert leest u in onze folder.
Heeft u interesse in deelname of wilt u meer informatie? Mail dan naar rookvrij@rivm.nl of bel Eline Roordink (06-50 16 88 15). Suggesties of tips zijn welkom!
Een gezonde leefstijl is van groot belang om chronische ziekten te voorkomen en draagt zo bij aan duurzame inzetbaarheid. Mensen die werken brengen een groot deel van hun tijd door op het werk, daarom is de werkplek een belangrijke plek om een gezonde leefstijl te promoten.
Het RIVM voert een onderzoek uit waarbij we een programma, gericht op het bevorderen van een gezonde leefstijl, gaan invoeren en evalueren. We gaan uitzoeken of het een positief effect heeft op de gezondheid en leefstijl van de medewerkers. Het programma is gebaseerd op een Europees succesvol voorbeeld, het Workplace Health Promotion Network in Lombardije. In dit programma ontvangen bedrijven een catalogus met programma’s gericht op verbetering van leefstijl en gezondheid.
Het betreft een integrale aanpak voor gezondheidsbevordering, waarin zowel programma’s gericht op de medewerker zelf als op de werkomgeving ingezet worden. Het is bekend dat een integrale aanpak meer kans biedt op succes, omdat gezondheidsbevordering via verschillende routes wordt ingezet
Uniek aan dit onderzoek is dat de doelgroep, de werkgevers en medewerkers, vanaf de start van het onderzoek betrokken zijn. Het doel is namelijk een programma te ontwikkelen wat goed aansluit bij de wensen en behoeften van de doelgroep.
Neem voor deelname of meer informatie contact op met onderzoeker Denise Smit via denise.smit@rivm.nl of op 06-50194450