Juni 2021 | RIVM en samenwerkingspartners
https://magazines.rivm.nl/2021/06/programma-regionaal-werken
Wat betekent Regionaal Werken nu precies? En wat gaan we daarvan merken, als organisatie en in ons eigen werk? In dit e-zine, het tweede nummer over het programma, lees je meer. Vanaf nu houden we je regelmatig op de hoogte.
Elke RIVM-er weet: regionaal werken is niet nieuw. Binnen alle domeinen, centra en afdelingen werken we al samen met de buitenwereld. Regionaal Werken gaat daar een dimensie aan toevoegen. Dit betekent dat grote maatschappelijke thema’s de uitgangspunten worden voor bestaande en nieuwe projecten die RIVM-breed worden opgepakt. En door meer en anders dan ooit tevoren samen te werken met regionale en lokale partners. Of dat nu overheden zijn, innovatiehubs, of bedrijven en kennisinstellingen.
We vinden het belangrijk om RIVM-collega’s ook actief te betrekken en nodigen jullie van harte uit contact op te nemen. Heb je vragen of ideeën? Stel je vraag, of geef een seintje via de mailbox regionaalwerken@rivm.nl. We nemen dan contact met je op. |
Samen met overheden, bedrijven, burgers en andere kennisinstellingen werkt het RIVM aan maatschappelijke vraagstukken en transities waar de regio voor staat. Zoals circulaire economie, gezond stedelijk leven, toekomstbestendige zorg, vitaal platteland en klimaatverandering. Het programma Regionaal werken, onderdeel van RIVM2025, heeft als doel dat onze kennis ook lokaal en regionaal intensief wordt gebruikt.
Dit doen we door het combineren van bestaande en nieuwe kennis. We brengen en verzamelen kennis uit regio’s en sluiten aan bij lokale initiatieven. Op die manier verrijken we onze bestaande kennis en kunde met nieuwe inzichten. Hiermee versterken we ook onze advisering richting ministeries. Dus, investeren in regionaal werken is belangrijk voor ons om klaar te staan voor de vragen van nu en morgen.
Voor samenwerking en co-creatie in de regio hebben RIVM-ers nieuwe vaardigheden nodig. We moeten in staat zijn om als trusted advisor wetenschap, politiek/bestuur en maatschappij te verbinden. Hiervoor moeten we steeds meer vormen van samenwerking beheersen. Want werken in een netwerk vraagt van ons andere vaardigheden dan werken in een keten. En gaan we nog meer interdisciplinair werken. Om RIVM-ers hierbij te ondersteunen is een Academy-leerlijn in ontwikkeling, als onderdeel van RIVM2025: Mensen maken het RIVM.
Tenslotte, omdat we actief zijn in regionale netwerken, aansluiten op lokale initiatieven en bijdragen aan lokale projecten en activiteiten staan we letterlijk midden in de samenleving.
Erik: ’Regionaal werken vraagt om een alerte, open houding, gericht op samenwerking met allerlei interne en externe partners. Wat mij betreft past dat heel goed bij de ontwikkeling die we doormaken. We staan midden in de maatschappij en dus willen we ook op lokaal en regionaal niveau een rol spelen. Maar midden in de maatschappij betekent niet ‘in het middelpunt’. Het gaat erom dat we onze kennis en expertise inzetten ten dienste van anderen, die zich bezig houden met het zoeken naar oplossingen voor grote maatschappelijke problemen. Zoals toekomstbestendige zorg en een gezonde, groene en veilige leefomgeving. In die zin gaat het programma niet over ons, maar draait het om de maatschappelijke rol die we als kennisinstituut willen spelen.
Tegelijk gaat het natuurlijk wél om ons: over hoe we samenwerken, binnen en buiten het RIVM. We willen ons adaptief en lerend vermogen verder versterken vergroten. Dat doen we door te leren van de samenwerking met regionale en lokale partners en met elkaar als RIVM-collega’s. In de afgelopen periode heb ik als kwartiermaker heel fijn samengewerkt met een klein team van collega’s uit allerlei afdelingen. Er waren tussentijdse wisselingen en natuurlijk hadden ook wij last van de belemmeringen die de pandemie afdwong. Maar daartegenover stonden de saamhorigheid en bereidheid elkaar te helpen. Die is niet vanzelfsprekend, al denken we dat soms, of onderschatten we het belang ervan. Samenwerken staat of valt met sympathie. Voor elkaars positie en probleem, maar evengoed voor elkaars persoon. Over de grenzen van afzonderlijke projecten, centra en domeinen heen. Ik zou zeggen: sluit je aan! Eén ding is zeker: ik blijf zeer betrokken vanuit mijn nieuwe functie als centrumhoofd VSP!’
Het RIVM werkt natuurlijk al structureel samen met regionale partners. Er zijn bijvoorbeeld verschillende constructies die de verbinding en samenwerking tussen GGD en RIVM versterken. Voorbeelden hiervan zijn:
Met het programma Regionaal Werken helpt het RIVM vanuit de verschillende domeinen bij de realisatie van gelaagde kennisinfrastructuren. Zo wordt met ZonMw niet alleen gesproken over de kennisinfrastructuur voor een gezonde leefomgeving, maar ook voor de transitie naar een houdbaar gezondheidssysteem. Het is hierbij gezamenlijk met regionale en landelijke partners zoeken naar de passende infrastructuur. De inhoudelijke inbreng gebeurt natuurlijk vanuit de opdrachten zelf.
Het werken aan projecten over maatschappelijke vraagstukken gaat over alle domeinen heen. Hierbij zijn de al bestaande structuren tussen RIVM en de regio’s van belang. In de regiohub van M&V kwam ter sprake dat we weliswaar over allerlei thema’s spreken met verschillende provincies, maar dat onduidelijk is wie het overzicht heeft. Losse lijnen geven blijk van ambitie, maar verbinding is nodig om verder te komen. Het is een logische volgende stap om de contacten tussen RIVM en provincies te verbinden.
Een ander punt van aandacht binnen het programma is het adaptief en lerend vermogen van RIVM-ers met betrekking tot kwesties als: Wanneer pakken wij een regionale vraag op en wanneer laten we dit aan de GGD? Hoe betrekken we inwoners als zij de opdrachtgever niet vertrouwen? Hoe gaan wij leren van de uitgevoerde opdrachten? Hierover zijn al verschillende inspirerende voorbeelden zoals de ervaringen met LEGO, met Boeren en Buren, en Metropoolregio Amsterdam. Het programma zal deze competenties stimuleren en faciliteren.
Komend jaar zal het programma een community of practice ondersteunen voor het maken van nieuwe contractvormen (bijvoorbeeld voor de provincie) en het experimenteren met (nieuwe) tools. Meer informatie daarover lees je in een volgend e-zine. Beschikbare contracten, inzichten en evaluaties van projecten van meer dan 50.000 euro zullen op wiki [URL] worden gedeeld om het gezamenlijk leren te versnellen.
OproepOm gelijk spijkers met koppen te slaan hierbij een oproep. Heb jij een tool ontwikkeld voor een regio of landelijke opdrachtgever? En is die met een kleine investering ook van waarde voor andere regio’s? Laat het dit weten aan Annemieke van der Wal, Hanneke Drewes of Annemiek van Overveld. Annemieke van der Wal
Of neem contact met ons op via regionaalwerken@rivm.nl |
Danielle: 'In de regio Noord-Holland gebeurt heel veel rond gezonde leefomgeving. Zowel de provincie als de GGD'en zijn erg betrokken en actief. Zelf werk ik aan de ontwikkeling van de provincie tot regionaal kennisschakelpunt voor een gezonde leefomgeving. De provincie, het RIVM en de GGD'en hebben in een inspiratiesessie verkend welke thema's in de regio's spelen en wat de regio's hierbijvoor elkaar kunnen betekenen. In de regio Kennemerland heb je het dan bijvoorbeeld over Schiphol en Tatasteel met thema’s als luchtkwaliteit, geur, geluid. Maar ook klimaat en gezondheid, elektromagnetische straling, gezondheid in de omgevingsvisies. Ook concrete projecten als Doortrappen (veilig fietsen voor ouderen) en het Schone Lucht Akkoord staan als mogelijke onderwerpen voor samenwerking op de agenda. We nemen de tijd om goed te verkennen waarin we echt meerwaarde kunnen toevoegen. Inmiddels zijn er bijeenkomsten met de provincie, het RIVM en de afzonderlijke GGD'en en gemeenten, om een samenwerkingsagenda Gezonde leefomgeving maken.
In mijn beleving kunnen we als RIVM voor goede kennisontwikkeling niet zonder de samenwerking met regionale partijen. Het gaat echt om halen en brengen van kennis. Samen kennis ontwikkelen is belangrijk voor het realiseren van producten en kennis die er toe doen en gebruikt worden. Ook de verbinding met het landelijke niveau is belangrijk, kennis uit de regio’s zo verbinden dat die ook in andere steden en dorpen en bij andere overheden gebruikt wordt.
Persoonlijk vind ik regionaal werken echt een meerwaarde van mijn werk, bij de afdeling Gezond Leven zit dat in onze genen. Ik haal veel energie uit goed de vragen en dilemma’s ophalen uit te praktijk en verbinden met de mogelijkheden van het RIVM. Heel interessant om goed te kijken welke rol we pakken en transparant samenwerken, bijvoorbeeld met de GGD. Ik zie dat het naast de inhoud ook echt gaat om het proces en de vaardigheden. Hoe krijg je gezondheid in de omgevingsvisie, hoe zorg je ervoor dat het fysieke en sociale domein elkaar vinden? Hoe betrek je burgers? Ik ben een volbloed generalist en weet van veel een beetje. Ik zie mijn rol vooral als verbinding leggen binnen het RIVM en de koppeling maken met de specialisten uit de driedomeinen. Hartstikke boeiend'.
DCMR Milieudienst Rijnmond neemt, in opdracht van de provincie Zuid-Holland, het voortouw in dit kennisschakelpunt. DCMR brengt omgevingsdiensten, waterschappen, de provincie, gemeenten en kennisinstellingen samen, om kennis te delen en verder te ontwikkelen. Onderlinge samenwerking zal uiteindelijk de basis zijn voor het welslagen van het kennisschakelpunt.
Dit eerste kennisschakelpunt is een initiatief van het Veluweberaad dat een landelijk dekkend kennisecosysteem tot stand wil brengen. Het RIVM is mede-initiatiefnemer van het Veluweberaad. Het project wordt getrokken door Jan Roels.