Bevolkingsonderzoeken naar kanker
Baarmoederhalskanker
Het programma
Dit bevolkingsonderzoek is met ingang van januari 2017 vernieuwd. Er zal voortaan eerst worden getest op de aanwezigheid van het hoogrisicotype van het Humaan Papilloma virus (hrHPV).
Hoogtepunten 2016
Totstandkoming voorlichtingsmateriaal
Om alle vrouwen in Nederland goed te kunnen informeren over de nieuwe invulling van dit bevolkingsonderzoek, is goed voorlichtingsmateriaal van cruciaal belang. Hier is een intensief en lang traject aan voorafgegaan waarin het RIVM-CvB heeft gesproken met experts en cliënten over de boodschap in de brieven, folders en andere voorlichtingsteksten. De boodschap is aanzienlijk complexer dan voorgaande jaren, onder andere omdat het nu een getrapte screening betreft. In 2016 heeft het RIVCM-CvB de volledige productie van alle communicatiemiddelen afgerond. Ook heeft het samen met betrokken partijen voorlichtingsmateriaal samengesteld ten behoeve van de deskundigheidsbevordering van huisartsen en doktersassistenten. Ook dit materiaal is in 2016 gereed gekomen en bestaat onder andere uit een e-learning module.
Afronden aanbestedingen laboratoria
De aanbesteding van de screeningslaboratoria is in 2016 afgerond. Het RIVM-CvB en de screeningsorganisaties hebben daarvoor samen het eisenpakket opgesteld. Op basis daarvan hebben de screeningsorganisaties vijf laboratoria geselecteerd en gecontracteerd.
De kortgedingen en hoger beroepen van de overige aanbestedingen zijn eveneens afgerond.
Live ketentest functioneren laboratoria
De screeningsorganisatie Zuid heeft in 2016 in de regio Brabant aan tweeduizend vrouwen een uitnodiging gestuurd voor het nieuwe bevolkingsonderzoek om te kunnen testen of alle (keten)processen in het eerste laboratorium naar behoren functioneren. Deze test is naar tevredenheid afgerond.
2017
In 2017 zal de uitrol plaatsvinden van het nieuwe bevolkingsonderzoek baarmoederhalskanker
Borstkanker
Het programma
Het bevolkingsonderzoek borstkanker is gericht op vrouwen tussen de 50 en 75 jaar oud. Elke twee jaar worden vrouwen in deze leeftijd uitgenodigd om een borstfoto (mammogram) te laten maken. Zo kan borstkanker in een vroeg stadium worden ontdekt, waardoor behandeling beter mogelijk is.
Hoogtepunten 2016
Optimalisatie van het programma
Het bevolkingsonderzoek levert al 25 jaar goede prestaties, maar er is altijd ruimte voor verbetering. Om die reden is het RIVM-CvB in 2016 met samenwerkende partijen gestart met BK2020, een traject voor optimalisatie van het programma. Daarbij diende het advies van de Gezondheidsraad uit 2014 als uitgangspunt. Zo moesten de mammografen en de digitale opslagsystemen voor de röntgenfoto’s opnieuw worden aanbesteed en het IT-systeem worden vernieuwd. Het RIVM-CvB heeft voor het BK2020 programma in 2016 de kaders vastgesteld.
Differentiatie van de uitslag
Ook in 2016 hebben betrokken partijen hard gewerkt aan de voorbereidingen voor de introductie van een extra uitslagmogelijkheid. Voorheen was de uitslag van het onderzoek tweeledig: ofwel er was niets gevonden, ofwel er was sprake van een verdenking. Vanaf medio 2017 komt daar nu een derde uitslag bij: ‘de foto’s bieden onvoldoende informatie om tot een uitslag te komen’. Er is bij deze uitslag in eerste instantie alleen aanvullende beeldinformatie nodig. Daarvoor worden de vrouwen naar de afdeling Radiologie in plaats van naar de Mammapoli verwezen. De bedoeling is om zodoende de vrouwen snel helderheid te kunnen bieden en de mate van ongerustheid te verminderen.
Aanbesteding monitor
Sinds de start van het bevolkingsonderzoek borstkanker monitort en evalueert het Landelijk Evaluatie Team Bevolkingsonderzoek Borstkanker (LETB) het effect van het bevolkingsonderzoek. De afgelopen jaren is er hard gewerkt om de gegevens voor de landelijke monitor in een datawarehouse onder te brengen waardoor deze makkelijker beschikbaar zijn. Door de komst van het datawarehouse werd het mogelijk om de monitor in 2016 aan te besteden. Het Integraal Kankercentrum Nederland (IKNL) levert met ingang van 2017 de landelijke monitor van het bevolkingsonderzoek borstkanker vanuit dit nieuwe datawarehouse.
2017
In 2017 zal het RIVM-CvB in samenwerking met betrokken partijen in de werkgroepen en de programmacommissie het voorlichtingsmateriaal voor dit programma vernieuwen.
Darmkanker
Het programma
In januari 2014 is het landelijk bevolkingsonderzoek naar (dikke) darmkanker vanwege de grote doelgroep geleidelijk van start gegaan. In 2019 moet de gehele doelgroep – 4,4 miljoen mensen – minimaal een keer zijn uitgenodigd voor dit onderzoek.
Hoogtepunten 2016
De monitor van 2015
In opdracht van het RIVM-CvB hebben de afdeling Maatschappelijk gezondheidszorg (MGZ) van het Erasmus MC en het Antoni van Leeuwenhoekziekenhuis (AVL) in 2016 de resultaten over het tweede jaar van het bevolkingsonderzoek uitgebracht. Uit de monitor bleek dat in 2015 1,2 miljoen mensen zijn uitgenodigd voor dit onderzoek, het deelnamepercentage in dat jaar bijna 73 procent bedroeg, en dat als gevolg van dit bevolkingsonderzoek bij 3.700 mensen darmkanker is gevonden.
Bewaking capaciteit coloscopiecentra
Het RIVM-CvB houdt de vinger aan de pols bij de screeningsorganisaties daar waar het de capaciteit van coloscopiecentra betreft. De geplande gefaseerde invoering van het bevolkingsonderzoek is alleen mogelijk indien er overal in Nederland voldoende coloscopiecentra en endoscopisten zijn om de vervolgonderzoeken uit te voeren. In de afgelopen jaren bleek dat in bepaalde gebieden niet voldoende capaciteit was voor de vervolgonderzoeken. Hierdoor kregen sommige cliënten later dan gepland een uitnodiging voor het bevolkingsonderzoek. Dankzij vooral de inspanningen van de screeningsorganisaties en de coloscopiecentra kon in 2016 bijna de gehele doelgroep worden uitgenodigd. Daarnaast lijkt in 2017 de capaciteit voor vervolgonderzoek in heel het land op peil te zijn.
Aanbesteding
De screeningsorganisaties zijn in 2016 gestart met de aanbestedingen van de ontlastingstest, de laboratoria en de verpakking en verzending van de tests. Het RIVM-CvB heeft bij de aanbesteding van de test nauw samengewerkt met de screeningsorganisaties en (inter)nationale experts erbij betrokken.
2017
De screeningsorganisaties zullen samen met de coloscopiecentra en andere betrokkenen hun activiteiten continueren om de vraag naar en aanbod van de coloscopiecapaciteit zo goed mogelijk op elkaar af te stemmen. Daarnaast lopen de aanbestedingstrajecten voor laboratoria, verzending en verpakking van de ontlastingstest door in 2017. Alle partijen streven ernaar om ervoor te zorgen dat cliënten niets merken van de overgang van de oude naar de nieuwe contracten.