Media-aandacht en misverstanden over vaccinaties
Vaccinaties waren in 2016 prominent in het nieuws. In kranten, praatprogramma’s op tv, maar ook online discussieerden voor- en tegenstanders uitgebreid over de voor- en nadelen van het vaccineren. Dat leidde ook tot veel vragen aan het RIVM.
De deelname aan de meeste vaccinatieprogramma’s zakte in 2016 circa 0,5 procent en het aantal vaccinaties voor zuigelingen nam voor het tweede achtereenvolgende jaar af. Vooral het laatstgenoemde feit kreeg veel aandacht, al wordt in Nederland gemiddeld nog 95 procent van alle kinderen volgens het Rijksvaccinatieprogramma (RVP) gevaccineerd.
“Regionale schommelingen zijn wel eerder waargenomen, maar deze daling is in het hele land te zien,” aldus programmamanager van het RVP Hans van Vliet.
In de media werd herhaaldelijk aandacht besteed aan vaccinaties. Aan het eind van de zomer verscheen een column in het tijdschrift Happinez, waarin Pauline Bijster twijfelde aan de voordelen van de vaccinaties. Een storm van kritiek op het artikel volgde, waarna Arjen Lubach in zijn programma ‘Zondag met Lubach’ op ludieke wijze een groot aantal fabels over vaccineren (zoals: er zit kwik in vaccins of autisme is een bijwerking van het vaccineren) ontkrachtte.
E-learning
Ondanks of misschien juist door alle aandacht blijkt het aantal vragen van ouders over de vaccins en het vaccinatieprogramma te groeien. Daarom ontwikkelt het RIVM in 2017 een e-learning module voor professionals in de zorg, zoals jeugdartsen en verpleegkundigen, die hen helpt om bezorgde of kritische ouders van de juiste achtergrondinformatie over vaccins te voorzien.
Bij de vaccinatie tegen baarmoederhalskanker (HPV) is er veel discussie over vermeende bijwerkingen na de vaccinatie. Van Vliet: “Er is internationaal onderzoek gedaan naar de link tussen het HPV-vaccin en chronische vermoeidheid, maar er is geen verband gevonden. De deelname aan de HPV-vaccinatie tegen baarmoederhalskanker is overigens met 61 procent het afgelopen jaar gelijk gebleven.”
Uitbreiding RVP
Ook is in 2016 over uitbreiding van het Rijksvaccinatieprogramma gesproken. De Gezondheidsraad gaf het advies om het programma uit te breiden met de zogenoemde maternale kinkhoestvaccinatie. Zwangere vrouwen worden hiermee in het laatste trimester van hun zwangerschap ingeënt, waardoor de zuigeling – en ook de moeder – vanaf de geboorte beschermd is tegen de ziekte. Het RIVM onderzoekt in 2017 de opties voor de uitbreiding van de kinkhoestvaccinatie aan zwangere vrouwen in het Rijksvaccinatieprogramma.
Tot slot kwam de discussie weer naar voren of kinderdagverblijven niet-gevaccineerde kinderen mogen weigeren. “Het meest genoemde argument is dat jonge, nog niet gevaccineerde kinderen een ziekte als de mazelen kunnen oplopen via oudere, bewust niet-gevaccineerde kinderen,” vertelt Van Vliet. Volgens het RIVM zou het aantal kinderen dat een ziekte uit het RVP krijgt, slechts heel licht dalen als vaccinaties op kinderdagverblijven worden verplicht. Het ministerie is hierover geadviseerd.