Gezondheid en omgeving gaan hand in hand
Lea den Broeder, adviseur integraal gezondheidsbeleid bij het RIVM, hield op 9 oktober 2018 haar lectorale rede. Een dag per week is ze Lector Gezondheid en Omgeving bij de Hogeschool van Amsterdam. “In de verbetering van de omgeving liggen zoveel kansen.”
In september 2017 promoveerde Lea den Broeder aan de Vrije Universiteit in Amsterdam, en een jaar later hield ze haar lectorale rede aan de hogeschool. “Ik was al een paar jaar verbonden aan de Hogeschool van Amsterdam als lector, maar nu is het officieel.”
In haar promotie-onderzoek stonden bewoners centraal. Uit dat onderzoek bleek dat burgerwetenschap (citizen science) veel kansen biedt om problemen in de publieke gezondheid aan te pakken.
Als je wat aan de gezondheid wilt doen (…) dan is het dus zaak om aandacht aan de buurt te besteden, zodat deze de gezondheid van de bewoners beschermt en ondersteunt. En ook aan de wisselwerking tussen het persoonlijke leven van mensen en die omgeving. (uit de lectorale rede)
“Gezondheid en omgeving gaan hand in hand,” zegt Lea den Broeder. Hoeveel groen is er in een wijk, ligt er overal straatvuil of is het schoon, het heeft allemaal invloed op de gezondheid. Maar op welke manier precies? Wat doen bewoners zelf in en met die omgeving? Die wisselwerking staat centraal in het vakgebied van Den Broeder.
Actieve rol
Mijn collega’s van het RIVM hebben berekend dat verschil in levensverwachting tussen hoog- en laagopgeleiden zeven jaar is. Ook ervaren laagopgeleiden hun gezondheid minder vaak als goed. Overgewicht en eenzaamheid, twee van de belangrijkste gezondheidsuitdagingen van onze tijd, komen allebei veel meer voor onder laagopgeleide groepen. (uit de lectorale rede)
“Ik wil de actieve rol van bewoners versterken,” zegt Den Broeder. “Voor sommige groepen is dat belangrijker dan voor andere. Hoogopgeleiden weten zich wel te organiseren als ze iets willen of juist willen tegenhouden in hun wijk. Voor de meeste laagopgeleide bewoners is dat moeilijker.” Daar komt bij dat die laatste groep bewoners dus vaak ook de meeste gezondheidsproblemen heeft. Den Broeder richt zich vooral op die laagopgeleide groep. “In de verbetering van de omgeving liggen zoveel kansen.”
Brug
Lea den Broeder ziet haar lectoraat ook als een brug tussen de hogeschool en het RIVM. Het thema gezondheid en omgeving sluit heel goed aan bij het RIVM-werk. Zo is het lectoraat een uitgelezen kans voor RIVM’ers om allerlei kennis in de praktijk te testen. “Praktijkgericht onderzoek is de kracht van de hogeschool. Een mooie aanvulling op het RIVM-onderzoek. Het past ook goed bij de positie van het RIVM om in contact met de samenleving te staan. Ik neem graag RIVM-collega’s mee naar Amsterdam. Laat ze maar ervaren hoe het echt is.”
Andersom zijn er talloze stage-mogelijkheden voor studenten bij het RIVM, en docent-onderzoekers kunnen deelnemen aan RIVM-onderzoek, bijvoorbeeld door data-analyses te doen. Daarnaast geeft het kansen om gezamenlijke projectvoorstellen in te dienen.
Gezondste wijk
(…) We leven in een food jungle waarbij het snoep- en snackaanbod het gezonde eten volledig overwoekert, en we hebben moeite om de vette verleidingen in ons dagelijks leven te weerstaan. Juist voor mensen in een kwetsbare positie is dat lastig. Ofwel, zoals een bewoonster van Amsterdam Nieuw-West mij eens vroeg: mevrouw, hoe kan ik in vredesnaam mijn kind gezond opvoeden met zoveel ongezonde troep om ons heen? (uit de lectorale rede)
Lea den Broeder komt zelf uit Amsterdam-West. “Het is thuiskomen voor mij,” zegt ze. Een van de Fieldlabs van de hogeschool staat in het Bajes Kwartier, een wijk in aanbouw op de plek van de vroegere Bijlmerbajes. “De ambitie is om dat de gezondste wijk van Amsterdam te maken.” Ze doet innovatieve projecten met studenten en heeft kantoor in de bouwkeet die er staat. “Zo kunnen we de wijk ruiken, horen, voelen.”
Kijken met het hart
(…) we zullen veel met bewoners praten en naar hen luisteren. ‘Kijken met het hart’ is immers zeker zo belangrijk als tellen en meten. (uit de lectorale rede)
Haar enthousiasme is groot. Ze zal wel de balans bewaken tussen wetenschappelijke distantie en betrokkenheid, zegt ze. “Belangrijk is dat ik aan verwachtingenmanagement doe. We zijn onderzoekers, geen belangenbehartigers van bewoners.” Lea den Broeder is duidelijk over haar grootste drijfveer: “Ik wil echt bijdragen aan de gezondheid van Nederlanders.”