Juli 2016 | Nummer 2
https://magazines.rivm.nl/2016/07/samen-werken-aan-veilig-werken
RIVM ontwikkelt samen met de Nederlandse Vereniging voor Veiligheidskunde (NVVK) een serious game waarmee bedrijven handvatten krijgen om beter om te gaan met onverwachte situaties. Het voornaamste doel hierbij is veerkracht (resilience). Hierbij gaat het om het vermogen om te blijven functioneren zoals het hoort, onder onzekere en onverwachte situaties.
Hoe oefen je besluitvorming tijdens onverwachte en onzekere situaties? Hoe train je resilience in een organisatie? Om hier aan bij te dragen heeft RIVM een vijfstappenplan ontwikkeld, dat je spelenderwijs kunt oefenen met een bijbehorend kaartspel. Het spel leert medewerkers spelenderwijs mentale valkuilen herkennen en erkennen, zoals 'groepsdenken' en 'zoeken naar bevestiging'. Ook bootst het spel besluitvorming in praktijksituaties na.
Met het stappenplan oefen je de vijf stappen op weg naar veerkrachtig gedrag:
Een eerste workshop met de vakgroep ongevalsonderzoek van de NVVK op 26 mei 2016 leverde enthousiaste ervaringen op. Een van de deelnemers tijdens het spel: "Tijdens het spelen van het spel zie je mensen in de valkuilen trappen. Dat gaat onbewust. De kaarten uit het spel maken je hier bewust van en geven tips hoe je de valkuilen kunt vermijden. Dat is heel nuttig." Daarnaast ontvingen we ook suggesties voor verbetering. Een vraag is bijvoorbeeld of het stappenplan ook in te zetten is voor ongevalsonderzoek of voor het analyseren van bijna-ongevallen?. Samen met de NVVK test het RIVM het kaartspel in de praktijk.
RIVM werkt samen met een groep wetenschappelijke experts en veiligheidskundigen aan een toegankelijke database met werkende veiligheidsmaatregelen. Het doel is te zorgen dat veiligheidskundigen bij bedrijven maatregelen op een laagdrempelige manier kunnen invoeren én opvragen.
Aanleiding was de oproep van Jop Groeneweg tijdens een bijeenkomst voor veiligheidskundigen bij het RIVM: “Deel je ervaringen op het gebied van veiligheidsmaatregelen met elkaar! We hebben elkaar nodig!” Hij deed de oproep nadat uit onderzoek van RIVM en TNO bleek dat veiligheidskundigen behoefte hebben aan informatie over maatregelen die in de praktijk écht werken.
RIVM en TNO hebben de afgelopen maanden samen met drie wetenschappelijk deskundigen – Jop Groeneweg (Universiteit Leiden), Linda Bellamy (WhiteQueen) en Frank Guldenmund (Wetenschappelijk bureau van de Nederlandse Vereniging voor Veiligheidskunde (NVVK en TU Delft) – een eerste versie van een raamwerk en protocol gemaakt voor het beschrijven van interventies. Het idee is dat de maatregelen op een eenduidige manier worden beschreven aan de hand van enkele toetsende vragen. In twee interactieve sessies met ongeveer twintig veiligheidskundigen is getest hoe dit werkt. Een van de geleerde lessen is om duidelijk te zijn over de definitie van een interventie. Wanneer is iets een interventie en wanneer niet?
Een praktijkvoorbeeld is het belonen van veilig gedrag met als doel veilig werken op een positieve manier onder de aandacht te brengen. Een van de deelnemende bedrijven beloont hun medewerkers met een financiële bijdrage aan een goed doel als zij aantonen dat zij collega’s helpen om veilig te kunnen werken. Hiervoor gebruiken zij de methode van de ‘Laatste Minuut Risico Analyse (LMRA)’. Medewerkers passen die bijvoorbeeld toe op het werk van hun collega’s.
Na de zomer start RIVM met de daadwerkelijke ontwikkeling van de database. Wil je hieraan meewerken? Neem contact op via veiligwerken@rivm.nl
RIVM heeft samen met TNO, VTT Technical Research Centre uit Finland en het Noorse onderzoeksinstituut Sintef een voorstel ingediend voor een onderzoek naar de effectiviteit van serious games. Daarbij gaat het om games die bedoeld zijn om de industriële- en arbeidsveiligheid bij bedrijven te bevorderen.
Het onderzoek is een initiatief vanuit het Saferanetwerk: een netwerk van vooraanstaande Europese kennisinstellingen op het gebied van industriële veiligheid.
Het onderzoek inventariseert welke games er zijn op het gebied van veilig werken, bekijkt de effectiviteit van verschillende games (waaronder het resilience kaartspel van het RIVM) en er wordt een handreiking opgesteld voor de ontwikkeling van effectieve serious games.
Veel bedrijven ontwikkelen serious games om veiligheidsbewustzijn te bevorderen, maar er is nog onvoldoende bekend over de effectiviteit hiervan. Het onderzoeksvoorstel is inmiddels ingediend. VVT coördineert het onderzoek.
Als het onderzoeksvoorstel wordt goedgekeurd, start het project in november 2016.
De achterliggende oorzaken van ernstige ongevallen met uitzendkrachten zijn anders dan die van ongevallen met medewerkers in dienst bij een bedrijf. Dat blijkt uit een analyse van RIVM op verzoek van de Inspectie SZW. Uit de ongevalsdatabase Storybuilder blijken meer ernstige ongevallen op te treden met uitzendkrachten dan op grond van de samenstelling van de beroepsbevolking mag worden verwacht.
Ruim een kwart van de gemelde ernstige ongevallen met uitzendkrachten zijn ongevallen met machines. Bij medewerkers in dienst van een bedrijf geldt dit voor ongeveer 1 op de 5 ongevallen. Bij machineongevallen gaat het vooral mis door het falen van de fysieke afscherming van de machine. Zowel bij uitzendkrachten als bij vaste werknemers is dit in bijna 95% van de ongevallen een van de belangrijkste oorzaken. Opvallend is dat bij uitzendkrachten in 1 op de 3 ongevallen geen (adequaat) materiaal werd verschaft door het bedrijf, terwijl dit bij medewerkers in dienst van het bedrijf bij een kwart van de ongevallen de achterliggende oorzaak is.
Ook gaat het bij ongevallen met machines vaak mis door falende lichaamscontrole of bewustzijn van de gevarenzone. Dit geldt vaker voor uitzendkrachten (56%) dan voor medewerkers in dienst van een bedrijf (48%). Bij uitzendkrachten ligt dit vaker aan onvoldoende kennis en vaardigheden en bij medewerkers in dienst van een bedrijf vaker aan motivatie en alertheid.
Uit de analyse volgen de volgende aanbevelingen voor bedrijven:
De analyse geeft de Inspectie SZW informatie over trends en ontwikkelingen en biedt mogelijke aandachtspunten voor inspectie.
Reserveer 11 november alvast in de agenda voor de netwerkbijeenkomst: Veilig verouderen, illusie of werkelijkheid? De bijeenkomst vindt in de middag plaats bij het RIVM in Bilthoven.
Vergrijzing en veroudering zijn twee actuele thema's die invloed hebben op de veiligheid van bedrijven. Zowel de veiligheid van mensen als die van installaties (procesveiligheid) staat mogelijk onder druk. Of toch niet? Hebben (hoog risico) bedrijven het in de hand? Biedt het ook kansen? Wat zijn recente wetenschappelijke inzichten?
Dit en andere dilemma’s bespreken we graag tijdens de netwerkbijeenkomst op 11 november 2016 bij het RIVM.
Zet de datum alvast in uw agenda en zet uw Sint Maarten lampion alvast klaar. Suggesties voor sprekers of workshops zijn van harte welkom via veiligwerken@rivm.nl.
ExxonMobil Botlek is tijdens Deltavisie 2016 uitgeroepen tot winnaar van de VOMI Safety eXperience Award. Een prijs voor het bedrijf waar werknemers van dienstverleners de beste veiligheidsbeleving hebben.
Bij de geïntegreerde raffinage- en chemielocatie van ExxonMobil in de Botlek draait alles om systemen. Ook veiligheid wordt op een systematische manier aangepakt. Daarbij draait veel om het zogenoemde Loss Prevention System (LPS). Bij ExxonMobil in de Botlek is dit systeem anderhalf jaar geleden ingevoerd. Volgens het bedrijf werpt het zijn vruchten af.
Bij LPS draait het vooral om communicatie over veiligheid op ieder niveau in de organisatie. Voortdurend zijn er gesprekken tussen de medewerkers, ook met die van contractors. Vakmensen kunnen op die manier van elkaar leren van near misses en door elkaar bijvoorbeeld te observeren. Hoe wordt het werk gedaan en gebeurt het ook veilig? Op die manier ontstaat een organisatie op basis van vertrouwen. Een organisatie waar medewerkers van zowel ExxonMobil als van contractors het prettig vinden om binnen te werken en constant het idee hebben dat er gezamenlijk, zonder onderscheid wordt gewerkt aan veiligheid.
Tijdens de netwerkbijeenkomst van het RIVM in april 2016 vertelde Yorick Lieffering, projectleider van de VOMI Safety eXperience Award vol enthousiasme over de prijs. Viola van Guldener, programma coördinator veilig werken bij het RIVM, zit in de jury.