Bevolkingsonderzoeken
Het RIVM-Centrum voor Bevolkingsonderzoek (RIVM-CvB) coördineert in opdracht van het ministerie van VWS de bevolkingsonderzoeken borstkanker, baarmoederhalskanker en darmkanker.
Borstkanker
Het bevolkingsonderzoek borstkanker is gericht op vrouwen tussen de 50 en 75 jaar oud. Elke twee jaar worden vrouwen in deze leeftijd uitgenodigd om een borstfoto (mammogram) te laten maken. Zo kan borstkanker in een vroeg stadium worden ontdekt, waardoor behandeling beter mogelijk is. Sinds de invoering van het bevolkingsonderzoek borstkanker is in Nederland de sterfte aan deze ziekte met 34% gedaald. Deze daling is voor de helft het gevolg van vroege opsporing en behandeling door het bevolkingsonderzoek en voor de andere helft het gevolg van verbeterde behandelingsmethoden.
2015: 25 jaar bevolkingsonderzoek borstkanker
In 2015 bestond het bevolkingsonderzoek borstkanker 25 jaar. Sinds het begin zijn meer dan 17 miljoen onderzoeken uitgevoerd bij bijna 3,5 miljoen vrouwen. In al die jaren is bij meer dan 91.000 vrouwen borstkanker gevonden. Dankzij het bevolkingsonderzoek overlijden er elk jaar ongeveer 775 vrouwen minder aan borstkanker. In Europa staat het Nederlandse bevolkingsonderzoek bekend als zeer zorgvuldig en van goede kwaliteit. De inzet van alle betrokken medewerkers, maar ook de manier waarop het complexe geheel is georganiseerd, zijn redenen om trots te zijn op dit bevolkingsonderzoek. Met de uitstekende testprestaties, de hoge deelnamegraad en de grote impact op de samenleving levert dit bevolkingsonderzoek een belangrijke bijdrage aan de gezondheid in Nederland.
Baarmoederhalskanker
Het bevolkingsonderzoek baarmoederhalskanker is gericht op vrouwen tussen de 30 en 60 jaar. Elke vijf jaar worden vrouwen in deze leeftijd uitgenodigd om een uitstrijkje te laten maken. Deze wordt dan gecontroleerd op afwijkende cellen. Met het bevolkingsonderzoek kunnen baarmoederhalskanker en de voorstadia van de ziekte vroegtijdig worden ontdekt. Per jaar worden ruim 750.000 vrouwen uitgenodigd. Daarvan neemt 66% binnen één jaar en drie maanden deel aan het bevolkingsonderzoek. Per jaar worden bij ongeveer 800 vrouwen de diagnose baarmoederhalskanker vastgesteld.
2015: voorbereiding vernieuwing onderzoek
In 2013 heeft minister Schippers van VWS besloten om het bevolkingsonderzoek baarmoederhalskanker te verbeteren. In het nieuwe onderzoek zal er eerst worden getest op aanwezigheid van het hoogrisicotype van het Humaan Papilloma virus (hrHPV). Dat gebeurt, net als voorheen, via een uitstrijkje. Voor vrouwen die het moeilijk vinden om een uitstrijkje te laten maken, is er nu ook een zelfafnameset beschikbaar Pas als uit deze test blijkt dat het hrHPV-virus aanwezig is, zal het uitstrijkje van de betrokken deelnemer worden onderzocht op eventuele afwijkende cellen. Door te testen op hrHPV is eerder duidelijk of vrouwen risico lopen op het krijgen van baarmoederhalskanker. Dit voorkomt jaarlijks ongeveer 75 extra gevallen van baarmoederhalskanker en 18 sterfgevallen door deze ziekte (dit is overigens zonder het effect van de zelfafnameset).
De minister nam haar besluit mede op basis van de uitvoeringstoets van het RIVM-CvB.
Darmkanker
In januari 2014 is het landelijk bevolkingsonderzoek (dikke)darmkanker van start gegaan. Wanneer darmkanker in een vroeg stadium wordt ontdekt, zijn de kansen op genezing namelijk groter. Ook kunnen poliepen worden gevonden, die kunnen uitgroeien tot darmkanker. Door poliepen te verwijderen, kan darmkanker worden voorkomen. Dit betekent dat alle Nederlanders tussen de 55 en 75 jaar elke twee jaar een uitnodiging krijgen om ontlasting in te leveren. Deze wordt dan gecontroleerd op bloedsporen. Het bevolkingsonderzoek darmkanker gaat – vanwege de grote aantallen mensen die uitgenodigd worden en beperkte capaciteit voor het vervolgonderzoek - tussen 2014 en 2019 geleidelijk van start en kan op langere termijn jaarlijks zo'n 2400 sterfgevallen aan darmkanker helpen voorkomen.
2015: de eerste resultaten zijn bekend
In het eerste jaar van het bevolkingsonderzoek darmkanker werd bij 2.500 mensen darmkanker gevonden. Daarnaast zijn er bij ruim 12.000 mensen gevorderde poliepen aangetroffen.