"Ik geef al 20 jaar les over infectieziekten, maar nooit eerder heb ik de lockdown in mijn lessen opgenomen"

Het Outbreak Management Team (OMT) draaide overuren. Deze groep specialisten en experts van binnen en buiten het RIVM met verschillende achtergronden overleggen steeds hoe de corona-uitbraak bestreden kan worden. Het OMT is hierin een belangrijke adviseur van het kabinet. Jaap van Dissel is als directeur Centrum Infectieziektebestrijding van het RIVM de voorzitter van het OMT. Hoe hebben leden van het OMT de coronacrisis tot nu toe ervaren? “We dachten te snappen hoe dit virus zich gedraagt, maar je staat iedere keer voor verrassingen.”

 

Jaap van Dissel tijdens een technische briefing in de Tweede Kamer

De coördinator van de COVID-19-bestrijding

Aura Timen

Belangrijkste taak: Ik heb twee banen, die me sinds half januari alle werkdagen en weekenden - op twee dagen na - bezighouden. Ik geef leiding aan de COVID19-bestrijding, als hoofd van de Landelijke Coördinatie Infectieziektebestrijding (LCI). Mijn tweede baan is inhoudelijk secretaris van het OMT. Verder ben ik vervanger van Jaap van Dissel voor inhoudelijke aspecten en persvragen.

Heeft het meest geworsteld met: het gevoel achter de feiten aan te lopen en daar niet veel aan te kunnen doen. We dachten te snappen hoe dit virus zich gedraagt, maar je staat iedere keer voor verrassingen. Ondertussen moeten we wel adviezen geven over de bestrijding.

En als achteraf nieuwe gegevens komen over het virus, dan is het een hele toer om de adviezen aan te passen. Voortschrijdend inzicht, dat bij andere infectieziekten wordt toegepast, lijkt hier anders te worden beoordeeld. Je hoort meteen ‘dus jullie hadden het fout, zagen het te laat, namen het niet voldoende serieus’. Erg moeilijk hoor, dat iedereen een mening klaar heeft.

Haalt energie uit: mijn collega’s van de LCI. Dat zijn allemaal zeer gemotiveerde collega’s die dag in, dag uit klaar staan om dingen op te pakken. Werkelijk bijzonder hoe gedreven en gepassioneerd zij zijn! En ook anderen blijven betrokken op afstand, leven mee, bellen in, bieden hulp aan. Leuk om te melden is dat de LCI op 13 juni jarig was, we zijn nu 25 jaar!

Belangrijk in strijd tegen coronavirus: de 'intelligente lockdown'. Ik geef al 20 jaar les over infectieziekten, waarvan de laatste twee jaar als hoogleraar op de Vrije Universiteit in Amsterdam, maar nog nooit heb ik de lockdown in mijn lessen opgenomen. Laat staan dat ik had gedacht ooit in mijn werkzame leven hiermee te maken te krijgen. Een hele samenleving (gedeeltelijk) afsluiten is niet meer vertoond sinds 100 jaar.

De viroloog

Marion Koopmans, hoogleraar virologie bij ErasmusMC

Belangrijkste taak: mijn virologische expertise inbrengen in het OMT. Onze afdeling Viruswetenschappen bij ErasmusMC doet veel onderzoek naar virussen op het grensvlak van dier en mens, vooral op virussen die een pandemische dreiging vormen. Die expertise zetten we in voor onderzoek en voor advies.  

We hebben vanaf de eerste signalen uit Wuhan eind december vol ingezet op SARS-CoV-2 (de volledige naam van het nieuwe coronavirus dat de ziekte COVID-19 kan veroorzaken, red.). Dat doen we met klinisch onderzoek, diagnostiek ontwikkeling, pathogenese onderzoek (onderzoek naar ontstaan, ontwikkelen en verloop van ziekte, red.), immuniteitsonderzoek, moleculair epidemiologische studies, en onderzoek naar behandelingen. 

Heeft het meest geworsteld met: het feit dat je ineens zo’n publiek figuur bent. Ik kan geen opmerking meer maken of de wereld vindt er wat van. Hardop denken hoort eigenlijk bij een situatie als deze, maar dat kan niet goed meer. Ook vind ik het gebrek aan internationale samenwerking lastig, en de versnipperde aanpak van het onderzoeksveld. Ik ben bang dat we door die versnippering uiteindelijk veel langer bezig zijn om conclusies te kunnen trekken. En ja, het is ook wel lastig dat we - ondanks alle kennis en ervaring - toch zo met lege handen staan. 

Haalt energie uit: Dat ik kan bijdragen aan de respons, met kennis van mij en van mijn medewerkers. 

Belangrijk in strijd tegen coronavirus: dat we in de nabije toekomst de ontwikkeling van het virus nauwgezet volgen door genetisch onderzoek en aanvullende studies. Verder moeten we inzetten op onderzoek naar behandeling en preventie. Ik verwacht dat dit virus zal blijven terugkomen en dan hebben we dat nodig.

Er zijn de afgelopen maanden fundamentele nieuwe inzichten ontstaan in de pathogenese van dit virus, die mogelijk nieuwe aanknopingspunten geven voor behandeling. We moeten de handen ineen slaan om ervoor te zorgen dat die wetenschappelijke ontwikkelingen zo snel mogelijk gaan, inclusief samenwerking in trials. 

Wil bereiken: dat we bij een volgende golf iets in handen hebben om de meest hoogrisico-patiënten te kunnen beschermen, bijvoorbeeld door plasma-toediening. En vooral: ik hoop dat we van deze pandemie leren dat we structureel en grootschalig moeten investeren in preparedness-onderzoek, dus onderzoek naar het voorbereid zijn op grootschalige uitbraken. Deze virussen stonden op de lijst pandemische dreigingen, al jaren, samen met een heel rijtje anderen. Ik denk dat we nu wel echt zijn wakker geschud. 

De woordvoerder

Harald Wychgel

Belangrijkste taak: Ik ben woordvoerder namens het RIVM over COVID-19 en alles wat daarmee te maken heeft.

Heeft het meest geworsteld met: Deze crisis raakt iedere Nederlander ook privé, dus mij ook. Waar je in een andere crisis na het werk kunt afschakelen, kan dat nu niet. Het onderwerp ‘corona’ is overal. Bij de slager gaat het er ook over. Dat maakt het moeilijk om afstand te nemen en te ontspannen.

Haalt energie uit: het fantastische team dat we hebben. We doen maatschappelijk relevant werk en onderling is er ruimte voor humor. Het is vakinhoudelijk zeer belonend.

Belangrijk in strijd tegen coronavirus: De maatregelen blijven volhouden.

Wil bereiken: Samen krijgen we het coronavirus onder controle!

De modelleur

Jacco Wallinga

Belangrijkste taak: Ik ben hoofd van de afdeling Modellering van Infectieziekten. De modelleurs van mijn afdeling zijn hard bezig met het vooraf doorrekenen van te nemen of te versoepelen maatregelen, maken van de prognoses van de zorgvraag, het berekenen van de benodigde bestrijdingsintensiteit en het reproductiegetal R. We zetten ook surveillance-instrumenten op, op basis van online surveillance en mobiliteit.

Iedereen wordt nu enorm overvraagd. Mijn belangrijkste taak is te zorgen dat de allerbelangrijkste zaken goed worden opgepakt, en dat iedereen het goede werk kan blijven doen.

Heeft het meest geworsteld met: tijdgebrek om alle mails met aanbiedingen voor hulp te lezen en te beantwoorden. Het was hartverwarmend om te zien hoe eensgezind iedereen hulp bood. Door het onvoorspelbare karakter van de vragen die we in deze crisis kregen, bleek het moeilijk om van die hulp gebruik te maken. Het opzetten van nieuwe samenwerkingen is niet eenvoudig onder hoge druk. Niet voor niets zijn hiervoor triagepunten ingericht.

Haalt energie uit: het gezin thuis, waar het bouwen met lego veel belangrijker is dan de corona-epidemie. En voldoening komt uit de enorme hoeveelheid werk die binnen het RIVM wordt verzet. We krijgen af en toe e-mails en kaartjes van wildvreemde mensen die ons bedanken voor ons werk. Heel bijzonder, en je kan er weer tegenaan als je zoiets krijgt.

Belangrijk in strijd tegen coronavirus: Perspectief! Een epidemie zoals deze komt niet vaak voor in Nederland, maar dergelijke epidemieën hebben zich in de afgelopen eeuwen vaker voorgedaan. En hoe erg het ook is, mensen hebben steeds een manier gevonden om hun leven aan te passen en ermee om te gaan.

Wil bereiken: voorkomen dat de epidemie uit de hand loopt. Denk eens in hoe Nederland er uit zou zien als het zorgsysteem zou bezwijken, de ziekenhuizen overvol zouden raken, en dat jouw doodzieke huisgenoot geen zorg meer zou kunnen krijgen. Als je kijkt naar wat er elders in de wereld gebeurt, weet je dat het ook hier had kunnen gebeuren. Dat is nu voorkomen in Nederland.

De communicatieadviseur

Marieke Timmer

Belangrijkste taak: Ik ben communicatieadviseur van het RIVM. De belangrijkste taak van ons team is zorgen dat mensen goede informatie krijgen over het nieuwe coronavirus. Als mensen weten wat ze moeten doen, kunnen ze ook maatregelen nemen om te zorgen dat ze niet ziek worden.

Heeft het meest geworsteld met: Onze informatie moet wetenschappelijk kloppen, begrijpelijk zijn, actueel zijn en inspelen op de vragen die op dat moment spelen. De informatie delen we niet alleen via onze eigen kanalen, maar deze wordt ook gebruikt door bijvoorbeeld Rijksoverheid. Om te zorgen dat overal op tijd de juiste informatie staat is één van onze grootste uitdagingen.  

Haalt energie uit: de goede samenwerking met collega's binnen het RIVM, bij de GGD’en, Rijksoverheid, ziekenhuizen, noem maar op. We hebben veel contact met communicatieadviseurs die op een of andere manier betrokken zijn bij de communicatie over het nieuwe coronavirus. Iedereen is ontzettend gedreven om zijn steentje bij te dragen.

Belangrijk bij communicatie over het coronavirus: De campagneleus is ‘alleen samen’, maar dat geldt ook echt voor hoe we al werken. Alleen samen kunnen we goede communicatie vorm geven.

 

Meer weten?

Lees meer over het Outbreak Management Team (OMT) en infectieziektebestrijding

Lees meer over het modelleringswerk

Lees meer over het nieuwe coronavirus