Gezonde jeugd
Zorg voor een gezonde jeugd begint al tijdens de zwangerschap. Hoe kun je kwetsbare jonge vrouwen hierin begeleiden? Hoe leer je later als ouders goed te luisteren naar je kinderen? Hoe krijg je kinderen in beweging en leer je ze gezond te eten? Vragen die aan de orde van de dag zijn als het gaat om een gezonde Nederlandse jeugd. Drie voorbeelden uit de praktijk laten zien wat hierbij écht werkt. Lees wat de kracht is van de ‘gymleraar nieuwe stijl’ van Lekker Fit, hoe de training Praten met Kinderen de communicatie tussen ouders en pubers effectief verbetert en hoe VoorZorg levensgeluk en trots geeft aan moeder en kind.
Lekker Fit! Rotterdam
De Rotterdamse Lekker Fit!-aanpak brengt leerlingen in beweging en leert ze gezond eten. Wat is het geheim? Een belangrijke rol is weggelegd voor de ‘gymleraar nieuwe stijl.’
Miran Jakirovic is gymleraar nieuwe stijl op de Imeldaschool in Rotterdam. Wat doet hij naast het geven van de gymles? Als voorbeeld noemt Jakirovic dat hij een diëtist uitnodigt om gewichtsmetingen te doen op school. ‘Ik analyseer die gegevens en selecteer de kinderen die in aanmerking komen voor begeleiding.’ Hij is ook verantwoordelijk voor gezonde voeding op school. ‘Alle kinderen drinken water’, vertelt hij. ‘In de ochtendpauze eten ze fruit, ‘s middags eten ze een gezonde lunch op school. Ik zet dat beleid uit en bewaak de uitvoering.’
Sport in de buurt
Tussen de bedrijven door brengt Jakirovic onder andere in kaart welke kinderen op een sportvereniging zitten. En vooral: welke kinderen niet. ‘Ik vraag ze welke sporten ze zouden willen doen. En dan ga ik kijken met de ouders hoe we dat kunnen regelen.. Daarnaast betrek ik sportverenigingen bij mijn lessen, zodat kinderen weten welk aanbod er in de wijk is.’
"We willen een gezonde wijk creëren"
De basis ligt thuis
De ouders en de omgeving van kinderen spelen een belangrijke rol in Lekker Fit! ‘Als wij alleen op school beweging en gezond eten aanbieden, dan werkt het niet’, vertelt Jakirovic. ‘De basis ligt thuis.’ Hoe zorg je ervoor dat je ouders mee krijgt? Daar heb je volgens hem partners voor nodig, zoals sportverenigingen. ‘Overal in de wijk komen de kinderen in aanraking met Lekker Fit! Zo ontstaat geleidelijk een gezonde cultuur, niet alleen op school, maar ook daaromheen. Wij nodigen bijvoorbeeld niet alleen de ouders uit voor een sportuurtje op school maar ook de wijkbewoners. Zo willen wij een gezonde wijk creëren.’
Met resultaat
Lekker Fit! is een landelijk lespakket om leerlingen in beweging te krijgen en gezonder te laten eten. Op basis daarvan heeft de gemeente Rotterdam een breed programma ontwikkeld rond tien pijlers, waaronder oudervoorlichting, gezonde voeding en sportverenigingen. Metingen laten zien dat het aantal kinderen met overgewicht op Lekker Fit!-scholen minder snel stijgt dan op andere scholen.
Meer informatie
Website: Lekker Fit! Rotterdam
Interventiebeschrijving: Lekker Fit! Rotterdam
Praten met kinderen
Geen enkele interventie kan voorkomen dat pubers de ouderlijke macht in twijfel trekken. Ook Praten met Kinderen niet. Wat het wel kan, is ouders leren om goed naar hun kinderen te luisteren, opdat opvoedkundige conflicten binnen de perken blijven.
Praten met Kinderen is, aldus initiatiefnemer Nicole van As, ‘een vorm van lichte opvoedingsondersteuning waarbij ouders in een groep samenkomen, ervaringen delen en elkaar handvatten aanreiken. Het heeft nadrukkelijk níet de pretentie om ouders de “beste oplossing” voor opvoedkundige problemen aan te bieden. Dat kan ook niet, want de oplossing daarvoor is altijd afhankelijk van de context, het karakter, de mening en de normen en waarden van de afzonderlijke gezinnen.’
“Als ouders leren luisteren, nemen kinderen eerder iets van ze aan”
Oplossingen zoeken
Van As vindt Praten met Kinderen bijzonder ‘omdat het ouders helpt oplossingen te zoeken voor conflicten en meningsverschillen waar ook hun kinderen zich in kunnen vinden. Om die situatie te realiseren wordt ouders geleerd een probleem in vier stappen aan te pakken: bespreken, oplossingen bedenken, oplossing kiezen, en evalueren. Daarnaast leren zij om hun kritiek niet op de persoon te spelen, maar om aan te geven waaróm ze van een bepaald gedrag last hebben. Het achterliggende idee is dat wanneer ouders hun kind laten merken dat ze luisteren, zonder meteen wantrouwend of kritisch te zijn, er omgekeerd meer bereidheid zal zijn om iets aan te nemen.”
Betere communicatie
De interventie vult een lacune in het huidige aanbod aan ouder- en opvoedingsondersteuning. Vaak horen onderzoekers van ouders dat ze, toen hun kinderen nog op de basisschool zaten, dikwijls een praatje met andere ouders maakten over allerlei zaken zoals opvoeding. Op de middelbare school hebben ouders veel minder onderling contact, en dat nota bene in een fase dat ze vaak betwijfelen of ze wel zulke goede opvoeders zijn. Praten met Kinderen biedt ouders een platform om opvoedkundige problemen met elkaar te bespreken. Onderzoek laat zien dat de communicatieve vaardigheden van ouders door deze training verbeteren.
Meer informatie
Website: Praten met kinderen
Interventiebeschrijving: Praten met kinderen
Voorkomen is beter
VoorZorg begeleidt vrouwen onder de 25 die voor het eerst zwanger zijn. Met als doel: kindermishandeling en ernstige ontwikkelproblemen bij hun kinderen voorkomen. Dat werkt, blijkt uit onderzoek en ervaringen van gemeenten. 'VoorZorg geeft levensgeluk en trots aan de moeder en het kindje, maar ook aan de wethouder.'
VoorZorg bestaat uit 40 tot 60 huisbezoeken, vanaf de zwangerschap tot het kind 2 jaar is. De doelgroep bestaat uit jonge zwangere vrouwen die voldoen aan een risicoprofiel. Zij zijn bijvoorbeeld alleenstaand, verslaafd, laag opgeleid of in hun jeugd mishandeld. Speciaal opgeleide verpleegkundigen richten zich niet alleen op de gezondheid van moeder en kind, maar ook op de persoonlijke ontwikkeling van de moeder en het gebruik van voorzieningen.
'Levensgeluk en trots'
Carolien van Diemen, wethouder gemeente Heerhugowaard: 'Door in een vroeg stadium van een zwangerschap een jonge vrouw te begeleiden tot haar kindje 2 jaar is, maakt dat zij uit de negatieve spiraal komt waarin haar moeder en grootmoeder vaak ook al gevangen zaten. Dit geeft levensgeluk en trots aan de moeder en het kindje, maar ook aan de wethouder — en kostenbesparing op termijn!'
Effect
VoorZorg is gebaseerd op een Amerikaanse interventie, die in verschillende onderzoeken effectief is gebleken. In 2014 zijn de resultaten bekend geworden van Nederlands onderzoek. Daaruit blijkt dat VoorZorg effect heeft. Het huiselijk geweld neemt met de helft af. Vrouwen roken minder, geven langer borstvoeding en maken vaker hun opleiding af.
'Een goede hechting'
Marieke Timmermans, adviseur Nederlands Centrum Jeugdgezondheid (NCJ): 'Met VoorZorg willen we kindermishandeling en verwaarlozing voorkomen. Een goede hechting tussen moeder en kind is daarbij essentieel. De VoorZorg-verpleegkundige ondersteunt de zwangere vrouw als 'maatje': professioneel, maar op basis van gelijkwaardigheid. Zij neemt de zorg niet over, maar laat de moeder zelf tot inzichten komen.'
Kosteneffectief
Op basis van Amerikaans onderzoek beveelt de Wereldgezondheidsorganisatie VoorZorg aan als kosteneffectief. Een persoonlijk begeleidingstraject kost ongeveer 5.500 euro per jaar. Ter vergelijking: residentiële jeugdhulp (waarin een jonge moeder buiten de eigen omgeving wordt geplaatst) kost ongeveer 30.000 euro per halfjaar. Nederlands onderzoek uit 2013 laat zien dat VoorZorg zich al na twee jaar terugverdient.
Meer informatie
Interventiebeschrijving: VoorZorg