← Terug

Tetanuspreventie bij zwangere vrouwen, welk vaccin?

Zwanger op straat

Op een huisartsenpost krijgen zwangere vrouwen een vaccinatie tegen difterie, tetanus en polio (DTP) als  postexpositieprofylaxe tegen tetanus. Dit is conform de richtlijnen van de Landelijke Coördinatie Infectieziektebestrijding (LCI)van het RIVM en het Nederlands Huisartsengenootschap (NHG). Maar biedt het DTP-vaccin als tetanusprofylaxe  voldoende bescherming voor zwangere vrouwen? De huisartsen werden door hun dienstapotheek geattendeerd op het feit dat DTP-vaccin minder tetanustoxoid bevat dan los tetanusvaccin (minimaal 20 IE per dosis versus minimaal 40 IE per dosis). Er ontstond discussie of deze dosis wel afdoende was. De  informatie op de websites van het RIVM, het Farmacotherapeutisch Kompas, de GGD en de WHO gaf geen helder antwoord op de vraag wat de minimaal vereiste dosering tetanustoxoid is voor een goede actieve immunisatie bij volwassenen.

Wat is tetanus?

Tetanus is een ernstige ziekte die veroorzaakt wordt door een bacterie. De bacterie maakt gifstoffen aan die spierkrampen  veroorzaken met vaak ernstige, levensbedreigende gevolgen. De tetanusbacterie kan het lichaam binnenkomen via een wond in de huid. Mensen kunnen elkaar niet besmetten.  Besmetting is alleen mogelijk als iemand een open wond heeft en die wond in contact komt met bijvoorbeeld straatvuil, stof, (paarden)mest of grond. Dit kan bijvoorbeeld door te vallen op straat (direct contact), of door een beet van een dier dat straatvuil in de bek heeft (indirect contact). Ook een klein wondje, bijvoorbeeld van een prik aan een doornstruik in de tuin, kan genoeg zijn om tetanus op te lopen.

De enige bescherming tegen tetanus is vaccinatie. Iemand die tetanus heeft gehad en dit heeft overleefd, is niet beschermd tegen een volgende tetanusinfectie. De tetanusvaccinatie wordt in Nederland aan alle kinderen aangeboden via het Rijksvaccinatieprogramma. De ziekte komt nu nog maar sporadisch voor.

Wanneer vaccineren?

Er moet in het bloed een bepaalde hoeveelheid tetanusantistoffen aanwezig zijn om de tetanusbacterie direct bij ‘binnenkomst’ op te ruimen. Dit niveau bereik je alleen door vaccinatie. Als iemand met een wond naar de huisarts of de spoedeisende hulp gaat, dan wordt ook altijd gekeken of opnieuw vaccineren nodig is.

Welk vaccin voor zwangere vrouwen?

Bij jonge kinderen die voor het eerst tegen tetanus worden gevaccineerd, is het voor de opbouw van de immuniteit belangrijk dat zij een minimale dosis van 40 IE tetanustoxoïd krijgen. Daar wordt in het Rijksvaccinatieprogramma rekening mee gehouden; het daar gebruikte combinatievaccin (Infanrix hexa) bevat tenminste 40 IE tetanustoxoïd. Voor een boostervaccinatie bij volwassenen (ook zwangere vrouwen), bijvoorbeeld na een verwonding, volstaat 20 IE tetanustoxoïd. Als een volwassene nooit eerder tegen tetanus gevaccineerd is, is na een verwonding  postexpositieprofylaxe met tetanusimmuunglobine geïndiceerd  en een serie van 3 DTP-vaccinaties (maand 0, 1 en 7).  

Auteur

Ton Oomen

Correspondentie

ton.oomen@rivm.nl

Bronnen:

Infectieziekten Bulletin, jaargang 29, nummer 7, september 2018