Bruikbaarheid en veiligheid van aardgasbuizen voor transport van waterstof
In 2013 sloten meer dan 40 organisaties samen het Energieakkoord. Dit akkoord heeft tot doel om de samenleving en economie te verduurzamen. In het zoeken naar alternatieve energiebronnen wordt waterstof als een van de belangrijkste ontwikkelingen gezien. Een veelbelovende toepassing van waterstof is het gebruik als brandstof voor voertuigen. Ook zijn er inmiddels verschillende initiatieven voor gebruik van waterstof in de bebouwde omgeving opgestart. Dit vraagt om een waterstof-infrastructuur, wat leidt tot allerlei initiatieven met betrekking tot opslag en transport. Het RIVM doet onderzoek naar de risico's van het transport en het gebruik van waterstof.
Transport
Industrieel geproduceerd waterstof, gemaakt uit aardgas, wordt op dit moment tussen de verschillende industriegebieden getransporteerd door buisleidingen met relatief kleine diameters (in de orde van 10 inch). Deze waterstofleidingen vallen onder het Besluit Externe Veiligheid Buisleidingen (Bevb). De wijze waarop de risico’s moeten worden berekend, wordt beschreven in Module D van de Handleiding Risicoberekeningen Bevb. Bij het ontwerp van deze leidingen is specifiek rekening gehouden met waterstof door bijvoorbeeld rekening te houden met de aanwezige sporenelementen in het gebruikte staal en de materialen voor de afdichtingen in afsluiters.In het kader van de energietransitie wordt er ook over gedacht om bestaande aardgasleidingen in zowel het transportnet (tot 80 bar druk en 48 inch diameter), als het distributienet (tot 16 bar druk), geschikt te maken voor waterstof. Dit wordt gezien als een kosteneffectieve omschakeling in de energietransitie van aardgas naar waterstof. Conversie van elektrische energie, opgewekt met zon en wind, naar waterstof zorgt ervoor dat deze energie relatief eenvoudig in grote hoeveelheden kan worden opgeslagen en over grote afstanden door het bestaande (aardgas) transportnet kan worden getransporteerd. Dat maakt het variabele aanbod van zon en wind beschikbaar en regelbaar naar tijd en locatie. De brede toepasbaarheid van waterstof bijvoorbeeld gebruik in brandstofcellen en verwarming van huizen maakt het mogelijk dat verschillende markten met elkaar worden verbonden, zoals de industrie, mobiliteit en gebouwde omgeving. Wel vragen de verschillende afnemers een andere zuiverheid van het aangeboden waterstof. Een aandachtspunt is nog waar het getransporteerde waterstof op de gevraagde kwaliteit van de afnemer moet worden gebracht.
Op dit moment wordt een aardgasleiding tussen DOW en Yara gebruikt voor het transport van waterstof tussen beide bedrijven. Bij deze overschakeling is goed gekeken of de aardgasleiding geschikt was voor het transport van waterstof. Ook zijn er ontwikkelingen om waterstof door kunststofleidingen te transporteren.
De consequenties voor de risicoafstanden van de bestaande hogedruk aardgasleidingen worden nu onderzocht in een door het ministerie van I&W geïnitieerd onderzoek. Hierbij wordt gekeken of de faaloorzaken bij het transport van waterstof gelijk zijn aan die van het transport van aardgas. Zo zullen faaloorzaken als externe beschadiging en externe corrosie gelijk zijn. Echter de vraag of bijvoorbeeld de verschillende mechanismen van waterstofverbrossing ook een rol spelen, is een punt van onderzoek. Daarnaast is het effect van een cyclische belasting niet gelijk tussen het transport van aardgas en het transport van waterstof wat kan leiden tot een kleinere levensduur van een leiding.
Waterstoftankstations
Voor het gebruik van waterstof in de mobiliteitssector is een netwerk van waterstoftankstations noodzakelijk. In opdracht van het ministerie van Infrastructuur & Waterstaat (I&W) heeft het RIVM de risico- en effectafstanden van waterstoftankstations in kaart gebracht. De rapportage hiervan is te vinden op onze website (https://www.rivm.nl/omgevingsveiligheid/inrichtingen/waterstoftankstations). Dit heeft geleid tot vaste risico-afstanden en aandachtsgebieden voor waterstoftankstations. Deze zijn vastgelegd in het Besluit Kwaliteit Leefomgeving (Bkl).
Het onderzoek wordt naar verwachting binnenkort afgerond en gepubliceerd. De verwerking van de resultaten in de risicomethodiek zal daarna plaatsvinden.