Hoe houd je veestallen gezond voor omwonenden?

Neem geitenhouderijen. “Rond geitenhouderijen komen meer longontstekingen voor, maar we weten niet hoe dat werkt”, legt RIVM’er Joost van der Ree uit. “Veel provincies hebben gezegd: we willen niet meer geiten erbij. Dat levert voor gemeenten problemen op, want soms liepen er vergunningsprocedures waarin uitbreiding van het aantal geiten was toegestaan. Inwoners worden dan kwaad. In die situatie gaan mensen allerlei dingen roepen en willen bestuurders goedgeïnformeerde besluiten nemen. We proberen ze te helpen door onder andere professionals van GGD'en en omgevingsdiensten van die informatie te voorzien.”

"Het is efficiënter om via het Kennisplatform de kennis bij elkaar te brengen dan dat elke omgevingsdienst en elke GGD dat apart doet"

'We', dat zijn zeven partijen uit wetenschap, overheid en bedrijfsleven die samenwerken in het Kennisplatform veehouderij en humane gezondheid, waarbij planoloog Van der Ree optreedt als algemeen secretaris. Het doel is een gezamenlijke boodschap over de stand van de wetenschap te geven. “Kennis wordt door verschillende mensen soms verschillend geïnterpreteerd. Dat kan ook wel, maar dan gaat het erom waarom die verschillen bestaan. Wij leggen uit waarom je op basis van dezelfde gegevens tot verschillende conclusies kunt komen.”

Geitenhouderij

Dat doet het kennisplatform naar aanleiding van onder andere individuele vragen. De antwoorden maakt het platform vervolgens beschikbaar in kennisberichten of een Q&A-rubriek die iedereen kan raadplegen. Van der Ree: “Wij hoeven maar één keer het antwoord te geven. Het is efficiënter om op deze manier de kennis bij elkaar te brengen dan dat elke omgevingsdienst en elke GGD dat apart doet.”

Het zogenaamde geitenmoratorium - een stop op nieuwe geitenstallen - leidde bijvoorbeeld tot veel vragen, die het kennisplatform in Q&A beantwoordde. Die antwoorden waren voor de gemeente Bergeijk aanleiding voor een nieuwe vraag: kun je rondom een geitenhouderij nog woningen erbij bouwen? En scholen, of een kinderdagverblijf? Van der Ree: “Bergeijk en de omgevingsdienst hebben het kennisplatform informatie gevraagd om te kunnen afwegen wat wel en niet kan, zolang nog niet duidelijk is wat de bron van het probleem is: de geit, de stal of de mestopslag.”

"Het gaat om de vertaling van wetenschappelijke resultaten naar de praktijk"

Brug tussen twee werelden

Ook de opeenvolgende onderzoeksrapporten Veehouderij en gezondheid omwonenden (VGO) zorgen elke keer voor veel vragen, vertelt Van der Ree, bijvoorbeeld over het gevonden verband tussen geitenhouderijen en longontsteking. Dat nieuwe kennis leidt tot meer vragen vindt wetenschapper Van der Ree niet zo vreemd. Waar onderzoekers de kennis proberen te vergroten en te wijzen op onzekerheden in die kennis, zijn beleidsmakers en professionals in het veld vaak op zoek naar concrete oplossingen. Het kennisplatform, zo legt hij uit, slaat een brug tussen die twee werelden.

Dat gebeurt onder andere in een jaarlijks symposium. “De Vereniging van Nederlandse Gemeenten (VNG) hecht daar veel waarde aan en zegt: dat is de snelste manier om kennis te laten stromen. Omdat we geen belang hebben bij de besluitvorming, kunnen mensen op een vrijere manier met elkaar in gesprek gaan.” Waar overheidsambtenaren en professionals uit de diersector normaal hun afzonderlijke bijeenkomsten hebben, treffen ze elkaar hier. Dat helpt om een gezamenlijke visie op de aanpak van problemen te ontwikkelen.

Discussies leefkwaliteit

Dat vindt ook wethouder Aart de Kruijf van de gemeente Barneveld, die in de VNG-commissie ruimte, wonen en mobiliteit zit. “In het landelijk gebied zijn behoorlijke discussies over de leefkwaliteit. Dan is het van belang dat je wetenschappelijk vaststelt: wat is er nu écht aan de hand, wat kun je eraan doen en hoe doe je dat?”, zo duidt hij de functie die het kennisplatform in zijn ogen heeft. “Het gaat om de vertaling van wetenschappelijke resultaten naar wat je er mee doet in de praktijk. Die vertaling moet in gemeenteland zijn beslag krijgen. Het gaat in de veehouderij om heel specialistische regelgeving, vaak in de ruimtelijke ordening. Het is belangrijk die kennis te delen. Wat we moeten voorkomen is dat de wetenschap losgezongen raakt van de praktische toepassingen in het veld.” Die twee aan elkaar koppelen is precies het doel van het kennisplatform, besluit Van der Ree.

Meer informatie: website Kennisplatform veehouderij en humane gezondheid

Tekst: Harry Perrée